ถุงเท้าลายขวางในยุควิกตอเรียตอนกลาง: แฟชั่นจากตะวันตกสู่สยาม

ถุงเท้าลายขวางในยุควิกตอเรียตอนกลาง: แฟชั่นจากตะวันตกสู่สยาม

พระบรมฉายาลักษณ์ที่ได้รับการลงสีใหม่ ซึ่งภาพต้นฉบับขาวดำจัดแสดงอยู่ในนิทรรศการ Circles of Centres ณ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร (BACC) ช่วยเปิดเผยรายละเอียดอันน่าสนใจจในฉลองพระองค์ในราชสำนักสยามในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๕ พ.ศ. ๒๔๑๑–๒๔๕๓) อย่างชัดเจน ภาพต้นฉบับนี้ถ่ายจากฟิล์มกระจกโบราณ และได้รับการฟื้นฟูและลงสีด้วยเทคโนโลยี AI สมัยใหม่ แสดงให้เห็นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ และพระราชโอรสหลายพระองค์ในฉลองพระองค์ที่สะท้อนทั้งวัฒนธรรมไทยและกลิ่นอายตะวันตกอย่างลงตัว

หนึ่งในรายละเอียดที่น่าจับตามองเป็นพิเศษสำหรับนักประวัติศาสตร์แฟชั่น คือ ถุงเท้าลายขวางที่มิใช่เจ้านายพระองค์น้อยสวมใส่ หากแต่เป็นพระมหากษัตริย์และสมเด็จพระราชินีที่ทรงเลือกสวม ซึ่งถือเป็นการตีความแฟชั่นตะวันตกในแบบที่มีเอกลักษณ์เฉพาะของราชสำนักไทย

จุดกำเนิดของถุงเท้าลายขวางในแฟชั่นตะวันตก (พ.ศ. ๒๔๐๓–๒๔๒๓)

ในโลกตะวันตก ช่วงระหว่างทศวรรษ ๑๘๖๐–๑๘๘๐ ถุงเท้าลายขวางได้รับความนิยมเป็นพิเศษในหมู่ เด็กชายและสตรี โดยเฉพาะเมื่อกางเกงขายาวของเด็กชายเริ่มสั้นลงกลายเป็นกางเกงขาสั้นแค่เข่า (kneepants) หรือกางเกงแบบบรีชส์ (breeches) ทำให้ขาท่อนล่างเปิดเผยมากขึ้น และถุงเท้ากลายเป็นจุดสนใจทางแฟชั่น

ลวดลายถุงเท้าที่ได้รับความนิยมมากที่สุดมักเป็น ลายขวางสองสีที่สม่ำเสมอ เช่น สีกรมท่ากับขาว หรือสีแดงเลือดหมูกับน้ำตาลอ่อน แม้จะมีแบบลายที่ซับซ้อนกว่านี้บ้างในบางกรณี ถุงเท้าลายเหล่านี้มักถูกสวมกับชุดเด็ก เช่น ชุดสไตล์ฟอนต์เลอรอย (Fauntleroy suit), ชุดกะลาสี หรือชุดเดรสของเด็กหญิงและเด็กชายวัยเตาะแตะ โดยทั่วไปแล้ว ไม่ได้ถือเป็นเครื่องแต่งกายสำหรับ

งานพิธี และไม่ใช่แฟชั่นของผู้ใหญ่ในสังคมวิกตอเรีย ซึ่งมักเน้นถุงเท้าสีพื้นและความสุภาพเรียบร้อย

การตีความใหม่ของราชสำนักสยาม

เมื่ออิทธิพลแฟชั่นตะวันตกแผ่ขยายสู่โลกตะวันออกในปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๑๙ ราชสำนักไทยก็เป็นหนึ่งในสถาบันที่เปิดรับการเปลี่ยนแปลงอย่างสร้างสรรค์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งเสด็จประพาสยุโรปหลายครั้ง ได้ทรงน้อมรับรูปแบบการแต่งกายแบบสากลเข้ามาปรับใช้ในราชสำนัก โดยยังคงผสมผสานกับองค์ประกอบของฉลองพระองค์แบบไทย

ในพระบรมฉายาลักษณ์ที่จัดแสดงในนิทรรศการ Circles of Centres นี้ พระราชโอรสทรงฉลองพระองค์อย่างเรียบง่ายด้วยกางเกงสั้นและถุงเท้าสีพื้น แต่สิ่งที่โดดเด่นกลับเป็นพระมหากษัตริย์และสมเด็จพระราชินี ที่ทรงเลือกสวมถุงเท้าลายขวาง โดยเฉพาะพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ ที่ทรงสวมถุงเท้าลายขวางสีน้ำเงินกรมท่ากับดำ ซึ่งเผยให้เห็นอย่างเด่นชัดใต้โจงกระเบนสั้น ส่วนสมเด็จพระราชินีฯ ทรงฉลองพระองค์ด้วยเสื้อแขนยาวลูกไม้สีขาว ห่มสไบสีชมพูอ่อน และสวมถุงเท้าลายขวางสีน้ำตาลอมเขียว คู่กับรองเท้าหนังสไตล์ตะวันตก

การสวมถุงเท้าลายขวางของผู้ใหญ่: ความกล้าหาญและสง่างาม

ในบริบทของยุโรปในสมัยวิกตอเรีย การที่สุภาพบุรุษจะสวมถุงเท้าลายถือเป็นเรื่องผิดธรรมเนียม และมักถูกมองว่าเป็นของเล่นเด็กหรือสิ่งไม่สุภาพ แต่ในบริบทของราชสำนักไทย ถุงเท้าลายขวางกลับกลายเป็น สัญลักษณ์ของการเปิดรับโลกสมัยใหม่ และแสดงถึงความสามารถในการตีความแฟชั่นตะวันตกให้สอดคล้องกับอัตลักษณ์ของไทย

ถุงเท้าลายขวางในที่นี้จึงมิใช่เพียงเครื่องแต่งตัวชิ้นเล็กๆ แต่เป็น ภาษาทางสัญลักษณ์ ของชนชั้นนำที่กำลังสร้างภาพลักษณ์ใหม่ของชาติไทย—ชาติที่เป็นอิสระ ทันสมัย และรู้จักเลือกใช้วัฒนธรรมตะวันตกอย่างชาญฉลาด โดยไม่ละทิ้งรากเหง้าของตน

แม้จะเป็นเพียงรายละเอียดเล็กน้อย ถุงเท้าลายขวางที่ปรากฏในพระบรมฉายาลักษณ์นี้กลับสะท้อนการเคลื่อนไหวของโลกแฟชั่นอย่างเด่นชัด ทั้งในแง่ของอัตลักษณ์ สังคม และการเมืองวัฒนธรรม ในขณะที่โลกตะวันตก ถุงเท้าลายขวางเคยเป็นสัญลักษณ์ของความไร้เดียงสาและแฟชั่นของเด็ก ในขณะที่ในราชสำนักไทย กลับกลายเป็นสัญลักษณ์ของความทันสมัย

ด้วยเทคโนโลยีการลงสีภาพถ่ายโบราณและนิทรรศการอย่าง Circles of Centres เราจึงสามารถมองเห็นโลกอดีตในมิติใหม่ และเข้าใจว่า แม้เพียงถุงเท้าลายขวางคู่หนึ่ง ก็สามารถเป็นสะพานเชื่อมระหว่างยุคสมัยและวัฒนธรรมการแต่งกายได้เป็นอย่างดี

Horizontal Striped Stockings in the Late Victorian Era: A Fashionable Detail in East and West

A colourised photograph from the ongoing Circles of Centres exhibition at the Bangkok Art and Culture Centre (BACC) offers a rare and vivid glimpse into the wardrobe of the Siamese royal family during the reign of King Chulalongkorn (Rama V, r. 1868–1910). The image, originally captured on glass plate negatives and now digitally enhanced using AI technology, features His Majesty King Chulalongkorn, Her Majesty Queen Saovabha Phongsri (later สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ), and their sons in formal yet hybrid court attire. Of particular interest to fashion historians is the presence of striped stockings, worn not by the royal children but by the King and Queen themselves—a subtle yet striking detail that reflects the creative interplay between Eastern and Western fashion during a period of rapid transformation.

The Rise of Striped Stockings: 1860s–1880s

Striped stockings gained popularity in Western fashion during the 1860s and 1870s, particularly among young boys and women. This period saw a shift from full-length trousers to knee breeches or “kneepants” for boys, especially in middle- and upper-class families. As the silhouette changed, stockings became more visible and thus offered a new opportunity for stylistic expression. Horizontally striped stockings—often in alternating light and dark tones—added a touch of playfulness and personality to otherwise sombre ensembles.

In Britain, France, and the United States, striped stockings were commonly worn with kneepants suits, Fauntleroy outfits, or dresses for very young children. Though they were not typically part of formal eveningwear, they frequently appeared in family portraits and everyday clothing. These stockings were usually long and held up with suspender waists, rather than resembling modern knee socks. They were most popular among pre-teen boys, though girls and occasionally older children also wore them.

The most typical patterns consisted of two-toned, evenly spaced stripes, although more elaborate versions included irregular bands, decorative motifs, or mixed textures. While surviving colour references are scarce, AI colourisation now allows us to explore likely Victorian palettes—such as navy, burgundy, ochre, and charcoal—with greater clarity and interpretation.

Striped Stockings at Court: A Siamese Reinterpretation

What makes the image from the BACC exhibition particularly striking is that the striped stockings are worn by adults—specifically the King and Queen—not by the children, thereby inverting their expected Western usage. In this portrait, King Chulalongkorn wears dark navy-and-black striped stockings beneath his tailored chong kraben, a traditional lower garment adapted to display Western-style accessories. Queen Saovabha, dressed in a white lace blouse and pink silk sabai, pairs her attire with taupe-and-olive striped stockings and leather shoes—an elegant and unexpected fusion of European textile fashion with Siamese court dress.

In Victorian Britain, striped stockings were considered too juvenile or informal for adult wear and were almost exclusively associated with children’s fashion. The adoption of such patterned hosiery by the Siamese royals reflects a sophisticated reinterpretation of Western trends, adapted thoughtfully to local aesthetics and court culture. Here, striped socks become a symbol of cosmopolitan elegance rather than childish whimsy.

This inversion demonstrates that Siam’s engagement with Western fashion was neither imitative nor superficial. Rather, it was strategically selective, incorporating modern elements that harmonised with traditional forms. In this context, the visibility of the striped stockings—highlighted by shortened chong kraben and photographic framing—served to communicate a forward-looking vision of monarchy and modernity.

Conclusion: A Cross-Cultural Fashion Dialogue

Though small in scale, the presence of striped stockings on the King and Queen in this colourised image opens a wider conversation about fashion, identity, and cultural agency. In the West, such stockings once denoted youthful exuberance; in Siam, they were reimagined as elegant touches of international style—absorbed into the royal wardrobe during a time of global transformation.

Thanks to modern colourisation and exhibitions such as Circles of Centres, contemporary audiences can now appreciate these sartorial nuances in full colour. What was once hidden in the greys of early photography is now visible again—revealing how even a pair of striped stockings can serve as a bridge between nations, eras, and aesthetic worlds.

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO