พระบรมฉายาลักษณ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระแสงดาบจากอเมริกา
พระบรมฉายาลักษณ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระแสงดาบจากอเมริกา
ภาพถ่ายที่ได้รับการลงสีนี้ ซึ่งเป็นพระบรมฉายาลักษณ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๔) ภาพนี้ น่าจะเป็นผลงานของขุนสุนทรสาทิศลักษณ์ (ฟรานซิส จิตร) ช่างภาพหลวงประจำราชสำนัก มากกว่าที่จะเป็นผลงานของจอห์น ทอมสัน (John Thomson)
ระหว่างการศึกษาระดับปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัย SOAS ในปี ค.ศ. 2018 ผมได้ศึกษาได้ตรวจสอบแผ่นกระจกต้นฉบับของจอห์น ทอมสันด้วยตนเอง ที่หอสมุดเวลคัมในกรุงลอนดอน ซึ่งไม่ปรากฏว่าภาพนี้อยู่ในคอลเลกชันต้นฉบับดังกล่าวแต่อย่างใด อีกทั้งยังไม่พบว่าภาพนี้อยู่ในคลังสะสมของพิพิธภัณฑ์ใดในประเทศไทยด้วยเช่นกัน
จอห์น ทอมสัน ได้เดินทางมายังกรุงเทพฯ ในช่วงปี พ.ศ. ๒๔๐๘–๒๔๐๙ (ค.ศ. 1865–1866) ซึ่งในระหว่างนั้นเขาได้ถ่ายภาพเหมือนของบุคคลในราชสำนัก งานพระราชพิธี ภาพผู้คนชาวสยาม และภาพสถาปัตยกรรมจำนวนหนึ่ง
และถ้าสังเกตุให้ดีพระแสงที่ห้อยอยู่ คือดาบฝักทองคำที่ด้ามสลัดเป็นรูปอินทรีและช้าง ที่ประธานาธิปดี Andrew Jackson มอบให้นาย Edmund Roberts นำมาทูลเกล้าถวายฯแด่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๓ เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๗๕ (ค.ศ. 1833) หลายปีก่อนที่รัชกาลที่ ๔ ขึ้นครองราชในปี พ.ศ. ๒๓๙๔
และทรงฉลองพระองค์แบบเสื้อบะบ๋า หรือเสื้อแบบคอตั้งเล็กน้อยแขนกระบอก อาจจะเป็นไปได้ว่าชาวสยามน่าจะได้รับอิทธิพลจากเสื้อแบบใหม่ที่รับจากอิทธิพลจากจีนโพ้นทะเลในมลายู หรือที่ปัตตาเวีย หรือชวา ได้มีการอธิบายรูปแบบไว้พอให้เห็นภาพในหนังสือ อายะติวัฒน์ ของ ก.ศ.ร.กุหลาบ เล่มที่ ๓ พิมพ์เมื่อ ร.ศ. ๑๓๐ ได้กล่าวไว้ว่า“ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานให้ข้าราชการสวมเสื้อผ้าขาวเทศรูปกระบอก (แขนคับ ตัวตึง ชายสั้นเพียงบั้นเอว) เข้าเฝ้าฤดูร้อนฤดูฝน ๘ เดือน”
และน่าจะได้รับมาครั้งรัชกาลที่ ๔ ซึ่งทำให้เสื้อดั้งเดิมของไทยปรับเปลี่ยนไป ดังปรากฎในพระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔ พ.ศ. ๒๓๙๔ - ๒๔๑๑ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์
“เวลาวันหนึ่ง ข้าราชการเข้าเฝ้าที่พลับพลาโรงแสงพร้อมกัน ครั้งนั้นยังไม่มีธรรมเนียมที่จะสวมเสื้อเข้าเฝ้า จึงดำรัสว่า ดูคนที่ไม่สวมเสื้อเหมือนเปลือยกาย ร่างกายจะเป็นเกลื้อนกลากก็ดี หรือเหงื่อออกมาก็ดี โสโครกนัก ประเทศอื่น ๆ ที่เป็นประเทศใหญ่เขาก็สวมเสื้อหมดทุกภาษา... ประเทศสยามนี้ก็เป็นประเทศใหญ่รู้ขนบธรรมเนียมมากอยู่แล้ว ไม่ควรจะถือเอาอย่างโบราณที่เป็นชาวป่ามาแต่ก่อน ขอท่าน ทั้งหลายจงสวมเสื้อเข้ามาในที่เฝ้าจงทุกคน ตั้งแต่นั้นมาเข้าและขุนนางก็สวมเสื้ออย่างน้อยเข้าเฝ้าทุกคน ครั้นนานมาเห็นว่า เสื้ออย่างน้อยนั้นจะคาดผ้ากราบก็มิได้จึงยักย้ายทำเป็นเสื้อกระบอกเหมือนเสื้อบ้าบ๋า ก็เป็นธรรมเนียมติดมาจนทุกวันนี้...”
A Royal Portrait of King Mongkut and the Sword from America
This colourised photograph of His Majesty King Mongkut (Rama IV) features a remarkable object of international diplomacy: a ceremonial sword from the United States of America. The sword, distinguished by its golden scabbard and hilt adorned with the figures of an eagle and an elephant, was presented by U.S. President Andrew Jackson to Edmund Roberts, the first American envoy to Asia. Roberts later offered the sword as a royal gift to King Nangklao (Rama III) during his mission to Siam in 1833. Though originally bestowed during Rama III’s reign, the sword continued to be preserved in the royal regalia and later appeared in official portraits of King Mongkut.
This photograph of King Mongkut (King Rama IV) was most likely taken by the royal court photographer Khun Sunthornsathitsalak (Christian name: Francis Chit), rather than by John Thomson.
During my PhD research at SOAS in 2018, I personally examined John Thomson’s original glass plate negatives housed at the Wellcome Library in London. This particular image was not among the original negatives held in their collection. Additionally, it is not included in the known holdings of Thai museums either.
It is worth noting that John Thomson visited Bangkok in 1865–1866, during which he took a limited number of formal portraits and architectural views. This photograph, however, does not correspond with the style or catalogue of Thomson’s documented works from that period.
And the King wore a "baba-style" shirt, a shirt with a slightly raised collar and straight sleeves. It is likely that the Siamese adopted this newer style of dress under the influence of overseas Chinese communities in the Malay Peninsula, or from Batavia or Java. A description of the garment can be found in the book Ayatiwat by K.S.R. Kulap, Volume 3, published in R.S. 130 (1911 CE), which states:
"His Majesty graciously granted permission for court officials to wear white Western-style shirts with straight sleeves (tight sleeves, close-fitting bodice, and short hem ending at the waist) during royal audiences in the hot and rainy seasons — for a total of eight months in the year."
This style likely came into use during the reign of King Rama IV, marking a transformation from traditional Thai clothing. As recorded in the Royal Chronicle of the Rattanakosin Era during the Reign of King Rama IV (1851–1868), compiled by Chao Phraya Thipakornwongse:
"One day, the officials assembled at the Royal Pavilion for an audience. At that time, there was still no custom of wearing shirts in court. His Majesty then remarked: ‘Seeing officials without shirts is like seeing bare bodies whether they suffer from ringworm, scabies, or are simply sweating profusely, it is unsightly. In other great nations, people of all ranks wear shirts... Siam is also a great nation and is well-versed in customs and propriety. It is no longer appropriate to cling to ancient traditions of the forest people. I ask that all of you wear shirts when in royal presence.’ From that moment on, all officials began wearing at least a shirt in the royal court. Later, it was found that the simple shirt made it difficult to wear a formal sash (pha krap), so the design was adapted into a straight-cut shirt resembling the baba shirt. This then became a customary court garment, as it remains to this day..."
This image, therefore, does not merely depict regal attire, but also symbolises early Siamese-American diplomatic relations—a visual testament to King Mongkut’s reign as one of international engagement, scientific curiosity, and modernisation.
#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO
