เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ

วันนี้มีคำขอจากสมาชิกในเพจท่านหนึ่ง ให้ผมสร้างสรรค์ภาพ AI ของ เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ

คอลเลกชันภาพลงสีและปรับปรุงด้วย AI ของเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ นี้จัดทำขึ้นโดยอ้างอิงจากภาพจดหมายเหตุของ หอสมุดแห่งชาติ และ ข้อความบรรยายจากเอกสารหอจดหมายเหตุแห่งชาติ ขอขอบพระคุณ หอจดหมายเหตุแห่งชาติ มา ณ โอกาสนี้ครับ

เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ ลดาวัลย์ เกิดเมื่อวันศุกร์ ที่ 6 มีนาคม พ.ศ.2433 ณ วังกรมหมื่นภูมินทรภักดี เป็นธิดาของหม่อมเจ้าเพิ่ม ลดาวัลย์ ในกรมหมื่นภูมินทรภักดี และหม่อมช้อย นครานนท์ มีพี่น้องร่วมบิดา 13 คน เดิมชื่อ สั้น เมื่อเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับเจริญวัยได้ 11 ขวบ หม่อมเจ้าเพิ่มทรงลาออกจากราชการในตำแหน่งปลัดทูลฉลองกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ และจะย้ายครอบครัวไปประทับ ณ เมืองราชบุรี เจ้าจอมมารดาจีน ในกรมหมื่นภูมินทรภักดี ไม่อยากให้หลานไปอยู่หัวเมือง จึงทูลพระวิมาดาเธอฯ ซึ่งขณะนั้นดำรงพระยศเป็นพระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมขุนสุทธาสินีนาฏ ขอให้รับเข้ามาอยู่ในวัง ภายหลังจากเข้ามาอยู่ในวังไม่นาน พระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจันทราสรัทวาร (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทราสรัทวาร กรมขุนพิจิตรเจษฎ์จันทร์) พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ประทานนามใหม่ว่า สดับ

เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ ได้รับพระอุปถัมภ์บำรุงอยู่ในตำหนักพระวิมาดาเธอฯ โปรดให้เรียนหนังสือจากครูทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ และฝึกหัดงานฝีมือ รวมทั้งกับข้าวคาวหวาน มีหน้าที่ตามเสด็จพระวิมาดาเธอฯ ในขบวนเสด็จทุกงาน มีน้ำเสียงไพเราะจนได้รับเลือกให้เป็นต้นเสียงในวงมโหรี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงขอเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับต่อพระวิมาดาเธอฯ และทูลต่อไปยังหม่อมเจ้าเพิ่ม เมื่อไม่ทรงขัดข้อง จึงทำพิธีถวายดอกไม้ธูปเทียนเป็นการถวายตัว เมื่อ พ.ศ.2448 โดยมีคุณท้าววรจันทร์ (เจ้าจอมมารดาวาดในรัชกาลที่ 4) เป็นผู้นำถวาย และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รับราชการสนองเบื้องพระยุคลบาทเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2449

เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ ได้รับใช้ใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาทด้วยความจงรักภักดีจนเป็นที่สนิทเสน่หาไว้วางพระราชหฤทัย โดยนอกจากกำไลทองจารึกคำกลอนพระราชนิพนธ์ที่ได้รับพระราชทานจะเป็นหลักฐานแสดงถึงพระมหากรุณาธิคุณนี้แล้ว เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินพาสยุโรป ก็ทรงมีพระหัตถเลขาถึงเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับด้วย ครั้นเมื่อได้รับลายพระหัตถเลขาก็ดีใจและก็คงจะได้แสดงกิริยาดีใจมากมายตามวิสัยผู้ยังมีอายุน้อย พระวิมาดาเธอฯ ซึ่งทรงรอบคอบระมัดระวังทุกอย่าง โดยเฉพาะการปกครองคน ทรงเข้มงวดมาก ทรงกวดขันให้เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับวางตัวเก็บความรู้สึก ไม่ให้ดีใจอย่างเด็กและก็ได้ทรงขอทอดพระเนตรทั้งลายพระราชหัตถเลขา และหนังสือที่เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับจะเขียนกราบบังคมทูลสนองลายพระราชหัตถ์ พระประสงค์เพื่อป้องกันมิให้เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับกราบทูลอะไรที่ไม่สมควรออกไป เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับได้บันทึกความรู้สึกในตอนนั้นไว้ว่า

“ข้าพเจ้าสารภาพว่าทำให้เบื่อเขียน เพราะเขียนไม่ถูก จะเขียนอะไรก็กลัวถูกตรวจ กลัวก็กลัว อายก็อาย เมื่อได้รับเมล์ทีไรก็พิลึกกึกกือ ต้องซ่อนความรู้สึกต่างๆ ใจเต้นตูมๆ ใจหนึ่งชื่นชมของและลายพระหัตถ์ ใจหนึ่งเศร้าสลดที่จะต้องถูกเซ็นเซอร์ และเกิดความต่างๆ ข้าพเจ้าแอบร้องไห้ ในที่สุดข้าพเจ้าก็ขาดเมล์เป็นอันมาก ทางล้นเกล้าฯ ก็ทรงสงสัยไปต่างๆ เพราะไม่ทรงทราบเหตุผลเพราะอะไร พระราชหัตถเลขาที่ทรงเป็นพระราชกระทู้ก็ถี่เข้าๆ ในที่สุดก็ทรงเขียนฟ้องมาที่ท่าน (พระวิมาดาเธอฯ) ท่านก็เล่นงานข้าพเจ้า”

ความวุ่นวายในเรื่องนี้ผ่านไปเมื่อเสด็จฯ กลับ และทรงซื้อเครื่องเพชรมาพระราชทาน โปรดให้แต่งเครื่องเพชรแล้วให้ช่างถ่ายรูปชาวต่างประเทศมาถ่ายรูป โดยทรงพระกรุณาเป็นผู้จัดท่าพระราชทานเอง ตลอดจนทรงพระกรุณาพระราชทานตู้ของที่ระลึก แล้วจัดของเข้าแต่งตั้งในตู้พระราชทานด้วยพระองค์เอง

เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับได้ถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคชรา เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ.2526 เวลา 6.30 น. ณ โรงพยาบาลศิริราช สิริรวมอายุได้ 93 ปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (พระอิสริยยศในขณะนั้น) เสด็จฯ แทนพระองค์ไปในการพระราชทานน้ำอาบศพ ณ ศาลาบัณณรศภาค วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม และพระราชทานโกศมณฑป อันเป็นโกศสำหรับทรงพระศพพระราชวงศ์ชั้นพระเจ้าวรวงศ์เธอประกอบศพ พระราชทานฉัตรเครื่องสูงทองแผ่ลวดตั้งประกอบพระเกียรติยศศพ และให้รับการศพไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์

ข้อมูล: หนังสือ เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับในรัชกาลที่ 5 พิมพ์สนองคุณเนื่องในงานพระราชทานเพลิงศพ เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับในรัชกาลที่ 5 ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส วันเสาร์ที่ 24 ธันวาคม พุทธศักราช 2526. หน้า 16-17.

ภาพ: สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ ภาพชุดหอพระสมุดวชิรญาณ ภ หวญ 579/2 เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ

บทความต้นฉบับ https://www.facebook.com/share/p/19S9tUsL7Y/?mibextid=wwXIfr

Chao Chom Mom Rajawongse Sadab

Today, a member of the page kindly requested that I create an AI-generated portrait of Chao Chom Mom Rajawongse Sadab.

This colourised and AI-enhanced image collection was created using archival photographs from the National Library of Thailand and descriptions drawn from documents at the National Archives of Thailand.
My sincere thanks to the National Archives of Thailand for their invaluable resources.

Chao Chom Mom Rajawongse Sadab Ladawan was born on Friday, 6 March 1890, at the residence of Prince Phumintharabhakdi. She was the daughter of Mom Chao Perm Ladawan (son of Prince Phumintharabhakdi) and Mom Choi Nakharanon. She had 13 paternal half-siblings. Her given name at birth was “Sun”.

When she was eleven, her father resigned from his post as Permanent Secretary of the Ministry of the Royal Treasury and planned to relocate the family to Ratchaburi. Princess Mother Chin, consort of Prince Phumintharabhakdi, was reluctant to let her granddaughter move to the provinces. She therefore petitioned Her Royal Highness Princess Vimolnadi, then styled Phra Akkharachaya Thoe Princess Saisavali Bhiromya, Krom Khun Sudhasininat, to take the girl into the palace.

Not long after she entered court life, Her Royal Highness Princess Chandrasarasvati (later Krom Khun Phichitchetchanthra), daughter of King Chulalongkorn, bestowed upon her a new name: Sadab.

Chao Chom M.R. Sadab was raised under the patronage of Princess Vimolnadi and received a formal education in both Thai and English, along with training in needlework and traditional cooking. She accompanied the princess on all royal outings and had such a melodious voice that she was chosen as the lead singer in the mahorii ensemble.

King Chulalongkorn later requested Princess Vimolnadi's consent to take Sadab into royal service and formally sought approval from her father, Mom Chao Perm. Upon receiving consent, the offering ceremony (known as krapaow dao) took place in 1905, led by Khun Thao Vorachan (Chao Chom Manda Wat in King Rama IV’s reign). She officially entered royal service on 1 April 1906.

She served the King with such loyalty and closeness that she became a trusted favourite. Evidence of His Majesty’s affection included a golden bangle engraved with his own verse. During his royal tour of Europe, King Chulalongkorn also wrote personal letters to her. Upon receiving such correspondence, Sadab, then still young, would be overwhelmed with emotion.

However, Princess Vimolnadi, known for her meticulousness and strict governance, insisted that Sadab conceal her emotions and submit all letters to and from the King for review, fearing that she might reply inappropriately. Sadab later reflected:

“I must confess, it made me reluctant to write. I was never sure what to say, always afraid of inspection—both fearful and embarrassed. Every time mail arrived, my heart would race. Part of me delighted in the letters and gifts; part of me was miserable at having to hide my feelings. I even cried in secret. Eventually, I stopped writing. His Majesty grew suspicious, not knowing why. His letters came more frequently. Eventually, he wrote to Her Highness directly—who then scolded me.”

This tension passed upon the King’s return from Europe. He gifted her with fine jewellery, personally arranged her portraits to be taken by foreign photographers, and even designed a display cabinet of royal souvenirs for her, arranging the contents himself.

Chao Chom M.R. Sadab passed away of old age on 30 June 1983 at 6:30 a.m. at Siriraj Hospital, aged 93. His Majesty King Bhumibol Adulyadej graciously appointed Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn (in her then title) to preside over the royal bathing ceremony. She was accorded a mondop coffin, traditionally reserved for royalty of the rank Phra Chao Worawong Thoe, along with a golden umbrella of honour and full royal sponsorship of the funeral rites.

Source: Chao Chom Mom Rajawongse Sadab in the Reign of King Rama V, a commemorative book published for her royal cremation ceremony at the Meru Royal Crematorium, Wat Debsirin, on Saturday, 24 December 1983, pp. 16–17.
Image: National Archives of Thailand, Vajiranana Library Collection, Reference No. PHO.SOR.579/2 – Chao Chom M.R. Sadab.

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO