เจ้าพิมพิสาร ณ น่าน เจ้าเมืองเทิงคนสุดท้าย และ แม่เจ้าสุตินา

เจ้าพิมพิสาร เจ้าเมืองเทิงคนสุดท้าย และ แม่เจ้าสุตินา

ภาพที่ได้รับการบูรณะด้วยเทคโนโลยี AI นี้ เป็นภาพของ เจ้าพิมพิสาร เจ้าเมืองเทิงคนสุดท้าย และ แม่เจ้าสุตินา ชายา ปกครองเมืองเทิงตั้งแต่ราว พ.ศ. ๒๔๐๐ จนถึง พ.ศ. ๒๔๔๓

จากรายงานการปกครองนครน่าน ร.ศ. ๑๑๙ (พ.ศ. ๒๔๔๓) โดยพระยาสุนทรนุรักษ์ ข้าหลวงนครน่าน ระบุว่า นครน่านมีหัวเมืองขึ้น ๔๕ เมือง แบ่งเป็นเมืองที่เจ้าเป็นผู้ปกครอง ๔ เมือง ได้แก่
๑. เมืองเชียงของ (ริมแม่น้ำโขง)
๒. เมืองเทิง (ตั้งอยู่น้ำอิง)
๓. เมืองเชียงคำ (ตั้งอยู่น้ำลาว)
๔. เมืองเงิน (ตั้งอยู่น้ำเงิน)

เมืองเทิง ปัจจุบันคืออำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย เจ้าเมืองคนสุดท้ายคือ เจ้าพิมพิสาร (เจ้าตุ้ย) บุตรของ เจ้ามหาวงษ์ เจ้าเมืองน่านองค์ที่ ๖๑ (ครองเมือง พ.ศ. ๒๓๘๑–๒๓๙๔)

เชื้อสาย

เจ้ามหาวงษ์ เป็นบุตรของเจ้ามหาพรหมเมืองเทิง กับเจ้านางเลิศ หลานเจ้าหลวงติ๋นมหาวงษ์ เจ้าเมืองน่านองค์ที่ ๕๑

บุตรของเจ้ามหาวงษ์กับแม่เจ้ายอด (ชายาเอก):
๑. เจ้าน้อยอินปัน – ภายหลังเลื่อนเป็นเจ้าราชบุตรและเจ้าบุรีรัตน์
๒. เจ้าคำเครื่อง – เลื่อนเป็นพระยาวังขวา มีธิดาคือแม่เจ้าศรีโสภา สมรสกับเจ้ามหาพรหมสุรธาดา เจ้าเมืองน่านองค์ที่ ๖๔
๓. เจ้าน้อยเมือง

บุตรของเจ้ามหาวงษ์กับเจ้าแป๋งเฮือน (ชายารอง):
๑. เจ้าพิมพิสาร (เจ้าตุ้ย) – ต่อมาเลื่อนเป็นเจ้าเมืองเทิง สมรสกับ แม่เจ้าสุตินา มีบุตร ๒ คน คือ

• เจ้าน้อยอินทร์เมือง

• เจ้าบัวเขียว

เจ้าพิมพิสารปกครองเมืองเทิงตั้งแต่ราว พ.ศ. ๒๔๐๐ จนถึง พ.ศ. ๒๔๔๓

การวิเคราะห์ช่วงเวลาของภาพ

เมื่อพิจารณาอายุและรูปแบบการแต่งกาย เจ้าพิมพิสารดูมีอายุราว ๖๐–๗๐ ปี ซึ่งสอดคล้องกับการสิ้นสุดตำแหน่งเจ้าเมืองเทิงใน พ.ศ. ๒๔๔๓ และตรงกับช่วงปลายรัชกาลที่ ๕ ต่อรัชกาลที่ ๖ (พ.ศ. ๒๔๔๐–๒๔๕๐ / ค.ศ. ๑๘๙๗–๑๙๐๗)

ประวัติศาสตร์แฟชั่น: การผสมผสานล้านนา–สยาม–จีน

๑. แม่เจ้าสุตินา – ซิ่นป้องและเสื้อปั๊ด

แม่เจ้าสุตินา นุ่ง ซิ่นป้อง และ สวม เสื้อปั๊ด (เสื้อป้าย) ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของหญิงเมืองน่านและไทลื้อ

• ซิ่นป้อง: ซิ่นลายขวาง ทอด้วยเทคนิคขิดหรือ “เก็บมุก” มักใช้ฝ้ายผสมไหมหรือไหมคำ ทำให้ผ้ามีประกายเงางาม มีหลายรูปแบบ เช่น ซิ่นป้องตาเหล้ม ซิ่นป้องตาคีบ ซิ่นป้องเคิบไหมคำ และซิ่นป้องก่าน และซิ่นอีกชนิดหนึ่งที่เป็นซิ่นของเมืองน่านคือ ซิ่นม่าน ซึ่งเป็นซิ่นที่ได้รับอิทธิพลจากผ้าพม่าที่เข้ามาในเมืองน่าน ทอเป็นริ้วขวางสีพื้นสลับกันไม่เกิน ๓ สี เช่น แดง ดำ ม่วง อาจคั่นด้วยเส้นไหมทองหรือไหมเงินให้เกิดประกายระยับ ตีนซิ่นกว้างและใหญ่

• เสื้อปั๊ด: เสื้อแขนยาวเข้ารูป สาบเสื้อไขว้ทับกันแล้วผูกเชือกที่ชายเสื้อ แพร่หลายในกลุ่มไทลื้อ ไทเขิน ไทลาว และไทยวน คาดว่ารับอิทธิพลจากจีนมานานหลายร้อยปี โดยเสื้อปั๊ดของหญิงไทลื้อมักเป็นผ้าดำหรือคราม ตกแต่งด้วยกุ๊นผ้าหลากสีหรือริบบิ้นจีน

๒. เจ้าพิมพิสาร – โจงกระเบนผ้าลาย

เจ้าพิมพิสาร นุ่งโจงกระเบนผ้าลาย คู่กับเสื้อราชปะแตนสีขาวติดกระดุมทอง เป็นภาพสะท้อนอิทธิพลการแต่งกายจากสยามที่เข้ามาแทนที่ผ้าพื้นเมืองบางส่วน แต่ยังคงเลือกใช้ผ้าที่มีลวดลายประณีตแบบล้านนา ทำให้เห็นถึงการผสมผสานระหว่างเอกลักษณ์ท้องถิ่นกับอำนาจส่วนกลาง

๓. รองเท้าสไตล์จีน

สิ่งที่โดดเด่นคือ รองเท้าสไตล์จีน ที่เจ้าพิมพิสารสวม รองเท้าลักษณะนี้มักทำจากผ้าไหมหรือกำมะหยี่ ปักลวดลายมังกร ดอกไม้ หรือเรขาคณิต สะท้อนความสัมพันธ์ทางการค้ากับจีนตอนใต้ โดยเฉพาะเส้นทางคาราวานยูนนานและสิบสองปันนา การปรากฏของรองเท้าจีนในภาพนี้จึงทำให้การแต่งกายของเจ้าพิมพิสารมีมิติพิเศษ เป็นการผสมผสานวัฒนธรรม ล้านนา–สยาม–จีน ในเวลาเดียวกัน

ภาพถ่ายของ เจ้าพิมพิสาร เจ้าเมืองเทิงคนสุดท้าย และ แม่เจ้าสุตินา ไม่ได้เป็นเพียงหลักฐานทางประวัติศาสตร์การปกครอง แต่ยังเป็นภาพสะท้อนการผสมผสานทางแฟชั่นของเมืองที่มีดินแดนติดต่อกับหลายวัฒนธรรม ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๑๙ เครื่องแต่งกายทั้ง ซิ่นป้อง, เสื้อปั๊ด, โจงกระเบนผ้าลาย และรองเท้าสไตล์จีน ล้วนเป็นเครื่องหมายบอกเล่าการเปลี่ยนผ่านจากสังคมล้านนาสู่การรวมศูนย์ในรัฐสยาม พร้อมทั้งเชื่อมโยงกับอิทธิพลการค้าและวัฒนธรรมจีนในภูมิภาค

Chao Pimpisan (เจ้าพิมพิสาร), the Last Lord of Thoeng, and Mae Chao Sutina (แม่เจ้าสุตินา)

This AI-restored image depicts Chao Pimpisan (เจ้าพิมพิสาร), the last Lord of Thoeng, and his consort Mae Chao Sutina (แม่เจ้าสุตินา). He ruled Thoeng from around 1860 (พ.ศ. 2400) until 1900 (พ.ศ. 2443).

According to the Nan Administrative Report of R.S. 119 (1900 / พ.ศ. 2443) by Phra Ya Sunthornnurak (พระยาสุนทรนุรักษ์), Commissioner of Nan, the Nan polity had 45 tributary towns. Four were governed by Chao (เจ้า):

1. Chiang Khong (เมืองเชียงของ, on the Mekong River)

2. Thoeng (เมืองเทิง, on the Ing River)

3. Chiang Kham (เมืองเชียงคำ, on the Lao River)

4. Ngoen (เมืองเงิน, on the Ngoen River)

Thoeng, now a district in Chiang Rai province, was last ruled by Chao Pimpisan (เจ้าตุ้ย), son of Chao Mavong (เจ้ามหาวงษ์), the 61st ruler of Nan (r. 1838–1851 / พ.ศ. 2381–2394).

Lineage

Chao Mavong (เจ้ามหาวงษ์) was the son of Chao Mahaprom of Thoeng (เจ้ามหาพรหมเมืองเทิง) and Chao Nang Loet (เจ้านางเลิศ), granddaughter of Chao Luang Tin Mahavong (เจ้าหลวงติ๋นมหาวงษ์), the 51st ruler of Nan.

Children of Chao Mavong and Mae Chao Yot (แม่เจ้ายอด), his principal consort:

1. Chao Noi Inpan (เจ้าน้อยอินปัน) – later promoted to Chao Rajabut and Chao Burirat

2. Chao Kham Khrueang (เจ้าคำเครื่อง) – later promoted to Phraya Wang Khwa, father of Mae Chao Srisopha (แม่เจ้าศรีโสภา), who married Chao Mahaprom Surathada (เจ้ามหาพรหมสุรธาดา), the 64th ruler of Nan

3. Chao Noi Mueang (เจ้าน้อยเมือง)

Children of Chao Mavong and Chao Paeng Huan (เจ้าแป๋งเฮือน), his secondary consort:

1. Chao Pimpisan (เจ้าพิมพิสาร/เจ้าตุ้ย) – later appointed Lord of Thoeng. He married Mae Chao Sutina (แม่เจ้าสุตินา), and they had two children:

• Chao Noi In Mueang (เจ้าน้อยอินทร์เมือง)

• Chao Bua Khiao (เจ้าบัวเขียว)

Chao Pimpisan ruled Thoeng from about 1860 (พ.ศ. 2400) to 1900 (พ.ศ. 2443).

Dating the Image

Judging by their appearance and style of dress, Chao Pimpisan seems to be around 60–70 years old. This corresponds with the end of his tenure in 1900 and aligns with the late reign of King Chulalongkorn (Rama V) into the early reign of King Vajiravudh (Rama VI), circa 1897–1907 (พ.ศ. 2440–2450).

Fashion History: A Lanna–Siam–Chinese Synthesis

1. Mae Chao Sutina – Sin Pong (ซิ่นป้อง), Sin Maan (ซิ่นม่าน), and Seua Pat (เสื้อปั๊ด)

Mae Chao Sutina wears the Sin Pong (ซิ่นป้อง) with a Seua Pat (เสื้อปั๊ด, cross-wrap jacket), characteristic of Nan and Tai Lue women.

• Sin Pong (ซิ่นป้อง): A tubular skirt with horizontal stripes, woven with the khit or kep muk technique. Often cotton mixed with silk or gold thread, producing a shimmering surface. Variants include Sin Pong Ta Laem, Sin Pong Ta Khip, Sin Pong Khoep Mai Kham, and Sin Pong Kan.

• Sin Maan (ซิ่นม่าน): Another Nan specialty, influenced by Burmese textiles, featuring bold horizontal stripes in no more than three colours (red, black, purple), sometimes interspersed with gold or silver threads. The hem (teen sin) is wide and usually red, giving the skirt a festive and ceremonial quality.

• Seua Pat (เสื้อปั๊ด): A long-sleeved, fitted wrap jacket with crossing front panels tied by cords. Popular among Tai Lue, Tai Khün, Lao, and Yuan groups, it is thought to have been adopted from Chinese garments centuries earlier. The Tai Lue version is typically indigo or black, decorated with multi-coloured edging or imported Chinese ribbon.

2. Chao Pimpisan – Chong Kraben (โจงกระเบน) with Patterned Cloth

Chao Pimpisan wears a patterned chong kraben (โจงกระเบนผ้าลาย) paired with a white jacket fastened with gold buttons. This illustrates the Siamese influence on local elites, yet the use of patterned Lanna fabric preserved local identity within central Thai courtly fashion norms.

3. Chinese-style Shoes

Most striking are the Chinese-style shoes worn by Chao Pimpisan. Typically made from silk or velvet, embroidered with dragons, flowers, or geometric motifs, such footwear reached Lanna through trade with southern China, particularly Yunnan and Sipsongpanna. Their presence here highlights not only sartorial taste but also regional trade and cultural networks.

Conclusion

The photograph of Chao Pimpisan (เจ้าพิมพิสาร), the last Lord of Thoeng, and Mae Chao Sutina (แม่เจ้าสุตินา) is not merely a record of local governance but also a vivid document of cultural and fashion hybridity at the turn of the 20th century. Their attire—Sin Pong, Sin Maan, Seua Pat, patterned chong kraben, and Chinese shoes—reflects the convergence of Lanna traditions, Siamese centralisation, and Chinese influences, marking a complex transition from regional autonomy into incorporation within the modern Siamese state.

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO