แฟชั่นสตรีล้านนาในสมัยรัชกาลที่ ๕
แฟชั่นสตรีเชียงใหม่ และล้านนาในสมัยรัชกาลที่ ๕
คอลเลกชันภาพที่สร้างสรรค์ด้วยการเทรนโมเดล AI ชุดนี้เป็นการสร้างสรรค์วัฒนธรรมการแต่งกายของสตรีล้านนา โดยได้รับแรงบันดาลใจจาก ภาพถ่ายในประวัติศาสตร์ทั้งหมดสามภาพ ซึ่งบันทึกไว้ในรัชสมัยรัชกาลที่ 5 ผสมผสานกับคอลเล็คชั้นภาพถ่ายแฟชั่นล้านนาในปัจจุปัน คอลเลกชันนี้ผสมผสาน ความถูกต้องทางประวัติศาสตร์เข้ากับศิลปะดิจิทัล เพื่อให้เห็นถึง ความงดงามของสตรีและผ้าทอแบบล้านนา
ในสมัยรัชกาลที่ ๕ สตรีล้านนานิยมสวม ผ้าแถบ สำหรับพันรอบอก หรือพาดเฉียงไหล่ในแบบสะหว้ายแหล้ง ผ้าซิ่นที่นิยม เป็นซิ่นทอที่มีลวดลายทางขวาง เรียกว่าซิ่นต๋า โดยอาจมี ตีนจก (คือผ้าที่บริเวณส่วนปลายของผ้าซิ่นประกอบด้วยผ้าที่มีลวดลายที่ทอด้วยวิธีจก หรือควักเส้นด้ายพิเศษสีต่างๆมาผูกมัดขัดกับเส้นอื่นเป็นลวดลายแบบต่างๆ) หรือ ตีนลวด (ลวดลายที่ทอขึ้นมาพร้อมกับผืนผ้าโดยไม่มีการเย็บต่อ) ในช่วงฤดูหนาว ผ้าตุ๊ม หรือ ผ้าคลุมไหล่ มักถูกนำมาใช้เพื่อให้ความอบอุ่น โดยยังคงไว้ซึ่งความงดงามและความสะดวกสบายในแบบล้านนา
วิวัฒนาการของการทอผ้าซิ่นล้านนา: จากซิ่นต่อตีนต่อเอวสู่ซิ่นแบบลวดหัวลวดตีน
ซิ่นต่อตีนต่อเอวโบราณ: ซิ่นล้านนาแบบดั้งเดิม ทอแยกเป็นสามส่วน แล้วจึงนำมาเย็บประกอบเป็นผืนเดียวกัน ได้แก่
* หัวซิ่น: ส่วนบนติดกับเอว มักเป็นผ้าสีพื้นหรือมีลวดลายเล็กน้อย
* ตัวซิ่น: ส่วนหลักของซิ่น มักเป็นลายขวางหรือลวดลายที่แตกต่างจากหัวซิ่น
* ตีนซิ่น: ส่วนล่างของซิ่น อาจเป็น ตีนจก หรือเป็น ตีนซิ่นที่ทำจากผ้าสีพื้น เช่น สีดำ เพื่อเสริมความทนทาน
ก่อนมีการพัฒนากี่กระตุก ผ้าซิ่นต้องทอเป็นชิ้นเล็กๆ และเย็บต่อกัน เนื่องจากขนาดหน้ากว้างของกี่ทอยังมีข้อจำกัด
ซิ่นแบบลวดหัวลวดตีน: ในสมัยรัชกาลที่ 6 ถึงรัชกาลที่ 7 การพัฒนากี่กระตุกทำให้สามารถทอผ้าซิ่นได้ เต็มผืนโดยไม่ต้องเย็บต่อ ซิ่นลักษณะนี้เรียกว่า ซิ่นแบบลวดหัวลวดตีน ซึ่งมีข้อดีคือ:
* ไม่มีรอยต่อ ระหว่างหัวซิ่น ตัวซิ่น และตีนซิ่น
* ลวดลายสามารถทอเป็นผืนเดียวกันได้ โดยไม่ต้องเย็บประกอบ
* ผ้าซิ่นมีความทนทานมากขึ้น เนื่องจากทอเป็นชิ้นเดียว
* กระบวนการผลิตมีประสิทธิภาพสูงขึ้น ลดระยะเวลาและแรงงานในการเย็บตัด
AI กับการศึกษาประวัติศาสตร์แฟชั่นไทย – ศักยภาพและข้อจำกัด
คอลเลกชันภาพถ่ายที่สร้างขึ้นด้วย AI นี้เป็นตัวอย่างที่แสดงให้เห็นถึง ศักยภาพของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ ในการช่วยสร้างภาพจำลองสำหรับศึกษาประวัติศาสตร์แฟชั่นไทย โดยเฉพาะ แฟชั่นล้านนาในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งได้รับการถ่ายทอดผ่านการผสมผสาน หลักฐานทางประวัติศาสตร์เข้ากับศิลปะดิจิทัล
AI สามารถ รังสรรค์ภาพอดีตขึ้นใหม่ได้อย่างแม่นยำในแง่ของรูปทรง เสื้อผ้า และสไตล์การแต่งกาย ทำให้เราเห็นโครงสร้างโดยรวมของ ซิ่นต๋า ผ้าแถบ และการห่มผ้าแบบสะหว้ายแหล้ง อย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม แม้ว่า AI จะสามารถถ่ายทอดภาพรวมของแฟชั่นล้านนาออกมาได้ดี แต่ก็ยังมีข้อจำกัดในการ จับรายละเอียดที่ซับซ้อนของงานสิ่งทอไทย โดยเฉพาะ ลวดลายตีนจก ซึ่งมักมีลวดลายเล็กละเอียดและซับซ้อนเกินไปสำหรับแบบจำลอง AI ในปัจจุบัน
ถึงแม้ว่าในกระบวนการพัฒนา เราจะใช้การ ฝึก LoRA (Low-Rank Adaptation) เพื่อปรับแต่งโมเดลให้เข้าใจองค์ประกอบของแฟชั่นไทยมากขึ้น แต่ ฐานข้อมูลที่ AI ใช้ในการฝึกฝนยังคงมีพื้นฐาน (base model) จากชุดข้อมูลตะวันตกเป็นหลัก ทำให้บางครั้ง AI ยังไม่สามารถ ถ่ายทอดรายละเอียดเชิงวัฒนธรรมแบบเฉพาะของไทยได้อย่างครบถ้วน เช่น ลายตีนจกที่มีความละเอียดสูง หรือเทคนิคการทอแบบพื้นเมือง ความท้าทายนี้แสดงให้เห็นว่า แม้ว่า AI จะเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการช่วยฟื้นฟูและศึกษาประวัติศาสตร์แฟชั่นไทย แต่ก็ยังมีข้อจำกัดในการแปลความหมายของรายละเอียดที่ซับซ้อนและลึกซึ้งในเชิงวัฒนธรรม แต่วิธีที่ช่วยแก้ปัญหาคือการนำภาพผ้าซิ่นไปแก้และ Upscale แล้วตีนจกจะออกมาเหมือนทอด้วยดิ้นเงินดิ้นทองได้ครับ
อย่างไรก็ตาม ข้อจำกัดเหล่านี้ไม่ได้ลดทอนคุณค่าของ AI ในการศึกษาประวัติศาสตร์แฟชั่น แต่กลับเน้นให้เห็นถึงความสำคัญของการใช้เทคโนโลยีควบคู่ไปกับองค์ความรู้จากนักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญด้านสิ่งทอไทย เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ถูกต้องและสมบูรณ์ที่สุด AI อาจเป็นสะพานเชื่อมระหว่างอดีตและอนาคต แต่ในขณะเดียวกันก็ยังคงต้องอาศัย องค์ความรู้ดั้งเดิมและการตีความของมนุษย์ เพื่อรักษามรดกทางวัฒนธรรมให้คงอยู่และถูกนำเสนออย่างแม่นยำในยุคดิจิทัล
Chiang Mai and Lanna Women’s Fashion in the Reign of King Rama V
This AI-trained image collection reimagines the clothing culture of Lanna women, inspired by three historical photographs recorded during the reign of King Rama V, blended with present-day Lanna fashion photography. The collection combines historical authenticity with digital artistry, highlighting the elegance of women and the beauty of Lanna woven textiles.
During the reign of King Rama V, Lanna women commonly wore the pha thaep (breast cloth), wrapped around the chest or draped diagonally across the shoulder in the sawai laeng style. The popular pha sin (tubeskirt) was typically woven with horizontal patterns known as sin ta. These could feature a teen jok (a lower hem section decorated with intricate supplementary weft patterns using special coloured threads) or a teen luat (a hem woven continuously as part of the cloth without stitching). In the cold season, the pha tum (shawl or shoulder cloth) was often used for warmth while still retaining Lanna grace and practicality.
The Evolution of Lanna Pha Sin: From Sin To Teen To Eo to Sin Luat Hua Luat Teen
Traditional Sin To Teen To Eo:
The classic Lanna tubeskirt was woven in three separate parts before being stitched together:
Hua sin (waistband): The upper section near the waist, often in solid colour or with minimal patterns.
Tua sin (body): The main section, usually with horizontal stripes or distinct patterns differing from the waistband.
Teen sin (hem): The lower section, often featuring teen jok patterns or solid fabrics such as black for durability.
Before the development of the fly shuttle loom, tubeskirts had to be woven in narrow pieces and stitched together due to loom width limitations.
The Sin Luat Hua Luat Teen:
By the reigns of King Rama VI and King Rama VII, the fly shuttle loom enabled weaving a full piece without stitching. This became known as sin luat hua luat teen (continuous waistband and hem), with several advantages:
No seams between waistband, body, and hem.
Patterns could be woven seamlessly into a single piece.
Greater durability since the cloth was one continuous fabric.
More efficient production, saving time and labour.
AI and the Study of Thai Fashion History – Potential and Limitations
This AI-generated photography collection demonstrates the potential of artificial intelligence in reconstructing visuals for the study of Thai fashion history, particularly Lanna fashion during the reign of King Rama V, where historical evidence is reinterpreted through digital artistry.
AI can accurately recreate silhouettes, garments, and dressing styles, allowing us to clearly observe the structures of sin ta, pha thaep, and sawai laeng draping. However, it remains limited in capturing the intricate details of Thai textiles, especially the delicate teen jok motifs, which are often too fine and complex for current AI models.
Although LoRA (Low-Rank Adaptation) was used to fine-tune the model for better recognition of Thai fashion elements, the base datasets remain predominantly Western. This sometimes prevents AI from fully expressing culturally specific Thai details, such as highly elaborate teen jok designs or indigenous weaving techniques. A practical solution has been to enhance and upscale images of the woven fabric separately, allowing the teen jok patterns to appear as though crafted with silver and gold threads.
Nonetheless, these limitations do not diminish the value of AI in studying fashion history. On the contrary, they emphasise the importance of integrating technology with the expertise of Thai textile scholars and specialists to achieve the most accurate results. AI may serve as a bridge between past and future, but it must still rely on traditional knowledge and human interpretation to preserve cultural heritage and present it faithfully in the digital era.
#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO
