หมวกโบ๊ตเตอร์: จากแฟชั่นอังกฤษสู่สัญลักษณ์ของชนชั้นสูงในสยามยุครัชกาลที่ 6

11 Jun

ในยุคต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 เมื่อกระแสตะวันตกไหลบ่าเข้าสู่ราชสำนักสยาม หนึ่งในสัญลักษณ์ของการรับอารยธรรมและรสนิยมสมัยใหม่ก็คือ “หมวกโบ๊ตเตอร์” (Boater Hat) ซึ่งกลายเป็นหนึ่งในเครื่องแต่งกายของชนชั้นสูงชายสยามผู้ได้รับการศึกษาแบบตะวันตกและต้องการแสดงออกถึงรสนิยมสากล

จุดเริ่มต้นของหมวกโบ๊ตเตอร์ในโลกตะวันตก

หมวกโบ๊ตเตอร์ หรือที่รู้จักในอีกชื่อว่า "sennit hat" ถือกำเนิดขึ้นในอังกฤษช่วงกลางศตวรรษที่ 19 เป็นหมวกฟางทรงแข็ง ด้านบนแบน ปีกแบน และประดับด้วยริบบิ้นผ้ากรอสเกรน หมวกนี้เคยใช้ในกิจกรรมพายเรือของนักเรียนชายจากมหาวิทยาลัยชั้นนำของอังกฤษอย่างอ็อกซ์ฟอร์ดและเคมบริดจ์ จึงได้ชื่อว่า “boater” ตามกิจกรรม “boating” ซึ่งเป็นสันทนาการยอดนิยมของชายหนุ่มชนชั้นกลางในฤดูร้อน

หมวกโบ๊ตเตอร์แพร่หลายในหมู่ผู้ดีอังกฤษ โรงเรียนชายล้วนชื่อดังอย่าง Eton, Harrow, และ Winchester ต่างก็นำหมวกโบ๊ตเตอร์มาเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องแบบ จนกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความสุภาพ เรียบร้อย และมีรสนิยม

สยามรับวัฒนธรรมตะวันตก: หมวกโบ๊ตเตอร์ในยุครัชกาลที่ 6

สยามในช่วงปลายรัชกาลที่ 5 ต่อเนื่องถึงรัชกาลที่ 6 เป็นยุคแห่งการปรับตัวและเปิดรับอารยธรรมตะวันตกอย่างเห็นได้ชัด โดยเฉพาะในกลุ่มพระบรมวงศานุวงศ์และชนชั้นนำที่ได้รับการศึกษาจากประเทศอังกฤษ หนึ่งในพระมหากษัตริย์ผู้ทรงศึกษายังต่างแดนคือ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6) ผู้ทรงเป็นนักเรียนไทยพระองค์แรกในโรงเรียน Eton และต่อมาศึกษาที่มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด

จากภาพถ่ายในหอประวัติของโรงเรียน ภ.ป.ร.ราชวิทยาลัยฯ หรือ King's College ซึ่งก่อตั้งในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยมีครูใหญ่ชาวอังกฤษในระยะแรก หมวกโบ๊ตเตอร์ดูจะเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องแต่งกายของนักเรียนชายชนชั้นนำในสมัยนั้น การสวมหมวกนี้จึงไม่ใช่เพียงการตามแฟชั่น แต่เป็นการแสดงออกถึงความเป็น "สุภาพบุรุษสยาม" ผู้เชื่อมโยงกับวัฒนธรรมการศึกษาของอังกฤษ

หมวกโบ๊ตเตอร์ คู่เครื่องแบบพลเรือน: แฟชั่นสุภาพบุรุษชนชั้นสูง

ในบริบทของราชการพลเรือนและการแต่งกายของชายสยามยุคนั้น หมวกโบ๊ตเตอร์มักถูกใช้ควบคู่กับ เสื้อราชปะแตน และ โจงกระเบน ซึ่งเป็นเครื่องแบบของข้าราชการและชนชั้นนำสยามในช่วงรัชกาลที่ 6

เสื้อราชปะแตน ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้ตัดเย็บขึ้น มีรูปแบบสากลที่ปรับเข้ากับบริบทไทย เป็นเสื้อแขนยาว คอตั้ง กระดุมด้านหน้า และมักตัดเย็บด้วยผ้าสีขาว ใช้คู่กับ โจงกระเบนไหมหรือผ้ายกสีเข้ม ถุงเท้าขาว และรองเท้าหนังสีดำหรือขาว ส่วนหมวกโบ๊ตเตอร์ที่ใช้คู่กันนั้นมีทั้งแบบประดับริบบิ้นกรมท่า ม่วง หรือแดงเข้ม ซึ่งเข้ากับเครื่องแบบอย่างมีรสนิยม

หมวกโบ๊ตเตอร์จึงไม่เพียงเป็นของใช้กันแดด หรือแฟชั่นฤดูร้อนแบบอังกฤษเท่านั้น แต่กลายเป็น องค์ประกอบสำคัญของ "ภาพลักษณ์ราชการสยามแบบใหม่" ที่ผสานความเป็นไทยดั้งเดิมกับความสากลได้อย่างสง่างาม

เครื่องแต่งกายของความเป็นชนชั้นนำ

การแต่งกายเช่นนี้—เสื้อราชปะแตน โจงกระเบนสีเข้ม ถุงเท้าขาว รองเท้าหนัง และหมวกโบ๊ตเตอร์—กลายเป็นชุดประจำของข้าราชการพลเรือนระดับสูงในงานพิธี งานรับแขกเมือง หรือแม้แต่ในงานโรงเรียนสำหรับนักเรียนชายชั้นนำ เช่น King's College, โรงเรียนมหาดเล็กหลวง

เครื่องแต่งกายนี้มิได้สะท้อนเพียง "รสนิยม" เท่านั้น หากยังเป็น "เครื่องหมายแห่งสถานะ" ที่สื่อถึงการได้รับการศึกษา การมีวัฒนธรรม และการมีบทบาทในระบบราชการสมัยใหม่

คำขอบคุณ

ขอขอบพระคุณอย่างสูงต่อคุณ วิญญูชนก แก้วนอก (ราชวิทย์ 16) นายทะเบียนสมาคมราชวิทยาลัย ผู้จัดทำหอประวัติโรงเรียน ภ.ป.ร.ราชวิทยาลัยฯ ที่กรุณาส่งภาพหมวกโบ๊ตเตอร์จากของจริงในหอประวัติมาให้ใช้ประกอบการศึกษา

คอลเลกชัน AI: ภาพจินตนาการของสุภาพบุรุษสยามในยุครัชกาลที่ 6

คอลเลกชันนี้สร้างขึ้น เพื่อจินตนาการถึงการแต่งกายของสุภาพบุรุษสยามในยุครัชกาลที่ 6 โดยผสมผสานหมวกโบ๊ตเตอร์เข้ากับเครื่องแบบราชการพลเรือนของสยามในสมัยรัชกาลที่ ๖ ซึ่งงประกอบไปด้วย เสื้อราชปะแตน และ โจงกระเบน ซึ่งเคยใช้ในหมู่ข้าราชการฝ่ายหน้า ภาพการถือไม้เท้าและการยืนคู่รถยนต์โบราณในฉากวัดวังสะท้อนความหรูหราแต่ละเมียดละไมของชนชั้นสูงในช่วงเวลานั้น การสวมหมวกโบ๊ตเตอร์จึงไม่ใช่เพียงแฟชั่น แต่เป็นสัญลักษณ์ของการเป็นพลเมืองสยามผู้มีการศึกษาและเชื่อมโยงกับโลกสากล

The Boater Hat: From English Fashion to a Symbol of Elite Identity in Siam during the Reign of King Rama VI

In the early 20th century, as Western influence flowed into the Siamese royal court, one distinct symbol of modern civilisation and refined taste emerged: the boater hat. This flat-topped, stiff-brimmed straw hat with grosgrain ribbon trimming became part of the attire worn by upper-class Siamese men who had received a Western education and wished to express their cosmopolitan identity.

Origins of the Boater Hat in the West

The boater hat—also known as the sennit hat—originated in mid-19th century England. It was traditionally worn by male university students during rowing activities, particularly at institutions such as Oxford and Cambridge. The term “boater” stems from the popular summer pastime of “boating,” where this hat became standard for regattas, riverside gatherings, and leisurely strolls.

The boater hat quickly gained popularity among the English upper class and was adopted as part of school uniforms at prestigious boys’ schools like Eton, Harrow, and Winchester. It came to symbolise neatness, decorum, and summer elegance.

Siam Embraces Western Modernity: The Boater Hat in the Reign of King Rama VI

During the late reign of King Chulalongkorn (Rama V) and continuing into the reign of King Vajiravudh (Rama VI), Siam actively embraced Western civilisation across political, educational, and cultural spheres. Members of the royal family and the aristocracy were increasingly educated abroad, especially in England.

King Vajiravudh himself was the first Siamese monarch to be educated at Eton College and later at the University of Oxford. It is certain that he would have worn the boater hat as part of the school’s dress code. In this context, the hat was more than just a fashionable accessory—it symbolised one’s belonging to the elite institutions of European society and signified Siam’s intellectual and cultural engagement with the West.

Photographs preserved in the King’s College Historical Archive (P.R.A. College)—founded during the reign of King Rama V with British principals—clearly depict the boater hat as part of the dress worn by elite Siamese male students. The wearing of such hats thus became an expression of the "Siamese gentleman" ideal—cultured, modern, and globally connected.

The Boater Hat as Part of Civil Uniform: The Fashion of the Upper-Class Gentleman

Within the context of Siamese civil service and upper-class fashion during the reign of King Rama VI, the boater hat was commonly worn with the Raj pattern jacket (seua rachapatthan) and chong kraben, forming the standard civil uniform of high-ranking officials and aristocrats.

The Raj pattern jacket, commissioned during the reign of King Chulalongkorn, was a tailored, long-sleeved, high-collared white jacket with a front button closure, designed with Western tailoring principles adapted for the Siamese context. It was typically worn with dark-coloured chong kraben (a traditional lower-body garment), white socks, and formal black or white leather shoes.

The boater hat, often trimmed with navy, purple, or deep red grosgrain ribbon, complemented this ensemble with understated elegance. It was not merely a seasonal accessory for sun protection, but became a key component of Siam’s new civilised image, seamlessly blending traditional Thai elements with Western formality.

Attire as a Marker of Social Status

This manner of dress—Raj pattern jacket, dark chong kraben, white socks, leather shoes, and boater hat—became the formal attire for high-ranking civil servants, dignitaries, and elite students during official ceremonies and state receptions. It was also seen in leading boys’ schools such as King’s College and the Royal Pages School.

This dress did not simply reflect personal taste; it was a visible marker of status—signifying access to Western education, cultured upbringing, and a meaningful role in Siam’s evolving bureaucratic and modern state.

Acknowledgements

Sincere thanks to Khun Winyuchonok Kaewnok (Rajawit 16), Registrar of the Royal College Alumni Association and curator of the King’s College Historical Archive, for generously sharing authentic photographs of original boater hats from the school archive to support this research.

AI Collection: Reimagining Siamese Gentlemen in the Reign of King Rama VI

This AI-enhanced visual collection was created to reimagine the attire of elite Siamese men during the reign of King Rama VI, incorporating the boater hat into the official civil service uniform. The ensemble consists of the Raj pattern jacket and chong kraben, traditionally worn by royal pages and civil officials.

The addition of walking canes, vintage automobiles, and temple-palace settings evokes the refined elegance of Siam’s upper class in this transformative era. The boater hat here is not merely a fashion item, but a symbol of the educated, outward-looking Siamese citizen—poised between tradition and modernity, fully engaged with the global world.

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI