พระบรมฉายาลักษณ์ของรัชกาลที่ ๕ ผลงานของ ร้านโรเบิร์ต เลนซ์ สิงคโปร์
พระบรมฉายาลักษณ์ของรัชกาลที่ ๕ ผลงานของ ร้านโรเบิร์ต เลนซ์ สิงคโปร์
ภาพถ่ายคอลเลกชันนี้เป็น พระบรมฉายาลักษณ์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ผ่านการบูรณะและสร้างสรรค์ด้วยเทคโนโลยี AI
ผมได้บูรณะไว้สองรูปแบบ ได้แก่ แบบคงเค้าเดิมตามพระบรมฉายาลักษณ์ต้นฉบับ และแบบที่เปลี่ยนฉากหลังเป็นลวดลายเปลือกหอยมุกทั้งหมด ซึ่งผมเห็นว่าสวยงามและช่วยขับภาพให้ดูสดใส มีมิติเพิ่มขึ้น
พระบรมฉายาลักษณ์นี้เป็นผลงานของ ร้านโรเบิร์ต เลนซ์ (Robert Lenz & Co, Photographer) ณ เมืองสิงคโปร์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๙ (ค.ศ. 1896) โดยสามารถสังเกตตราประทับของร้านได้ที่มุมซ้ายด้านล่างของภาพ ซึ่งพิมพ์เป็นภาษาอังกฤษว่า ROBERT LENZ & CO PHOTOGRAPHER และด้านขวาซึ่งเลือนลางอ่านได้ว่า SINGAPORE
โรเบิร์ต เลนซ์ เป็นช่างภาพชาวต่างประเทศที่มีชื่อเสียง เขาเคยเข้ามารับจ้างถ่ายรูปในกรุงเทพฯ ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๓๗ (ค.ศ. 1894) ดังปรากฏหลักฐานในโฆษณาหนังสือพิมพ์ บางกอกไตมส์ ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๓๙ (ค.ศ. 1896) หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จกลับจากการเสด็จประพาสชวาและเสด็จถึงกรุงเทพฯ แล้ว เขาได้เปิดสาขาร้านถ่ายรูปขึ้นที่กรุงเทพฯ กลายเป็นหนึ่งในร้านถ่ายรูปที่หรูหราและทันสมัยที่สุดในสมัยรัชกาลที่ ๕ มีเกียรติประวัติในการฉายพระบรมฉายาลักษณ์ของรัชกาลที่ ๕ และถ่ายภาพเจ้านายชั้นสูงไว้อย่างมากมาย ด้วยฝีมืออันประณีต
ในพระบรมฉายาลักษณ์ต้นฉบับนี้ยังมี ลายพระหัตถ์ ระบุว่า
“จุฬาลงกรณ์ ปร. ให้ลูกชายโตมหาวชิราวุธ วันที่ ๑๖ กันยายน รัตนโกสินทรศก (๒๙ ปี ในรัชกาล) ๑๑๕”
“ลูกชายโต” ในที่นี้คือ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร ซึ่งต่อมาคือ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖)
สันนิษฐานว่าพระบรมฉายาลักษณ์นี้ถ่ายเมื่อคราวที่รัชกาลที่ ๕ เสด็จถึงสิงคโปร์ใหม่ ๆ ในเดือนพฤษภาคม ก่อนจะเสด็จต่อไปยังเกาะชวา หลักฐานจากหนังสือ “ระยะทางเที่ยวชวากว่าสองเดือน” ซึ่งบันทึกกำหนดการเสด็จระบุว่า วันอาทิตย์ที่ ๑๗ พฤษภาคม ได้เสด็จไป “ถ่ายรูปที่มิสเตอร์เลนส์” อันสอดคล้องกับพระบรมฉายาลักษณ์ชุดนี้อย่างชัดเจน
สำหรับ ฉลองพระองค์ นี้ เป็นแฟชั่นบุรุษในช่วงทศวรรษ ค.ศ. 1890 ซึ่งอยู่ในยุควิกตอเรียตอนปลาย เสื้อเชิ้ตเป็นแบบ ปกแข็ง (imperial collar) สวมคู่กับ ผ้าผูกคอ (necktie) ส่วนชุดเป็น สูทลำลองแบบสามชิ้น (lounge suit) ซึ่งเริ่มได้รับความนิยมในหมู่ชายหนุ่มสมัยใหม่ในขณะนั้น แต่เดิมชุดสูทลักษณะนี้ใช้สำหรับสวมใส่อยู่ภายในบ้าน แทนการสวม morning dress หรือ frock coat ที่ถือว่าทางการเกินไป ด้วยคุณลักษณะที่สวมใส่ง่ายและสะดวกต่อการเดินทาง จึงทำให้สูทแบบ lounge suit กลายเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย ลักษณะของเสื้อสูทสมัยวิกตอเรียจะตัวยาวลงมาถึงสะโพก มีปกเสื้อค่อนข้างสูง และเป็นแบบ notch lapel ซึ่งถือเป็นต้นกำเนิดของสูทสมัยใหม่ที่เราสวมใส่กันในปัจจุบัน
ในพระหัตถ์ซ้ายทรงถือ พระมาลาแบบฮอมเบิร์ก (Homburg hat) ซึ่งเป็นที่นิยมในราชสำนักยุโรปและสุภาพบุรุษชั้นสูง หมวกชนิดนี้มีเอกลักษณ์ที่ รอยพับกลาง (centre crease) และ ริบบิ้นผ้ากรอสเกรน (grosgrain ribbon) โดยทั่วไปนิยมสวมกับ lounge suit ในเวลากลางวัน แต่ในยุคเอ็ดเวิร์เดียน ขุนนางและนักการทูตก็มักสวมคู่กับ frock coat ได้เช่นกัน ทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นถึง ความสุขุม สง่างาม และการรับรู้ภาพลักษณ์ในระดับนานาชาติ อันเป็นการผสานระหว่างธรรมเนียมดั้งเดิมกับโลกสมัยใหม่
หมวกฮอมเบิร์ก มีที่มาที่เมือง บาดฮอมเบิร์ก (Bad Homburg) ประเทศเยอรมนี ซึ่งเป็นเมืองสปาและแหล่งพักตากอากาศของราชวงศ์และชนชั้นสูงยุโรปในคริสต์ศตวรรษที่ 19 หมวกสไตล์นี้ถูกนำเสนอแก่ เจ้าชายอัลเบิร์ต เอ็ดเวิร์ด มกุฎราชกุมารแห่งสหราชอาณาจักร (ต่อมาคือ พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7) ระหว่างการเสด็จเยือนเมืองบาดฮอมเบิร์กในทศวรรษ 1860 โดยได้รับเป็นของกำนัลจากราชสำนักเยอรมนี เมื่อพระองค์ทรงสวมหมวกนี้กลับสู่อังกฤษ จึงทำให้หมวกฮอมเบิร์กกลายเป็นที่นิยมอย่างกว้างขวางในหมู่ขุนนาง นักการทูต และสุภาพบุรุษชั้นสูง
ความนิยมดังกล่าวยังสะท้อนถึงความสัมพันธ์ระหว่างราชวงศ์อังกฤษกับราชวงศ์เยอรมันอย่างใกล้ชิด สมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย ทรงมีเชื้อสายเยอรมันและพระราชโอรส-พระราชธิดาหลายพระองค์ก็ทรงสมรสเข้ากับเจ้าชายและเจ้าหญิงแห่งรัฐเยอรมัน อีกทั้ง พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7 ก็ทรงมีพระประยูรญาติใกล้ชิดกับ จักรพรรดิเยอรมัน วิลเฮล์มที่ 2 ทำให้หมวกฮอมเบิร์กมิใช่เพียงแฟชั่นสุภาพบุรุษ แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของ ความสัมพันธ์เชิงเครือญาติและการทูตราชวงศ์ยุโรป
สำหรับ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว การเลือกสวมหมวกชนิดนี้จึงมิได้เป็นเพียงการติดตามรสนิยมสากล หากแต่เป็น กลยุทธ์เชิงสุนทรียะ (strategic aesthetic) ที่สะท้อนพระวิสัยทัศน์ทางการทูต พระองค์ทรงเข้าใจว่าการแต่งกายแบบตะวันตกในยุคที่คำว่า “ความศิวิไลซ์” ถูกนิยามโดยสายตาชาวตะวันตก มิได้หมายถึงการเลียนแบบแฟชั่นเท่านั้น แต่คือ การประกาศตัวตนของสยาม ว่าเป็นชาติอารยะ ทันสมัย และยืนอยู่ในระดับเดียวกับมหาอำนาจ ผ่านการใช้แฟชั่นเป็น ภาษาทางการทูต เพื่อต้านทานแรงกดดันจากลัทธิล่าอาณานิคม
นอกจากนี้ นักประวัติศาสตร์ยังมองว่า การเสด็จประพาสชวาใน พ.ศ. ๒๔๓๙ (ค.ศ. 1896) ถือเป็นเสมือน “การซ้อมใหญ่” (dress rehearsal) ก่อนการเสด็จประพาสยุโรปครั้งแรกใน พ.ศ. ๒๔๔๐ (ค.ศ. 1897) เนื่องจากในการเสด็จครั้งนั้น ข้าราชบริพารและเจ้านายที่ตามเสด็จล้วนต้อง ฝึกฝนการแต่งกายแบบยุโรป การใช้เครื่องแต่งกายอย่างถูกกาลเทศะ และการวางพระองค์ในพิธีการสากล เสมือนเป็นการทดลองและเตรียมความพร้อมให้ทุกพระองค์และทุกคนที่ตามเสด็จคุ้นเคยกับแบบแผนของโลกตะวันตก เมื่อถึงคราวเสด็จยุโรปจริงในปีถัดมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและคณะจึงสามารถแสดงออกถึงความเป็นสมัยใหม่ได้อย่างมั่นใจและสง่างาม
_____________________________________
The Royal Portrait of King Chulalongkorn, Photographed by Robert Lenz & Co., Singapore
This collection of photographs presents a royal portrait of His Majesty King Chulalongkorn (Rama V), restored and re-imagined through AI technology.
I created two versions of the restoration: one faithful to the original royal portrait, and another with a background transformed into a pearlescent shell motif, which I find especially beautiful as it enhances the image with brightness and added depth.
The portrait was taken by Robert Lenz & Co, Photographer, in Singapore in B.E. 2439 (1896 C.E.). The studio’s imprint can be observed at the lower left corner of the photograph, printed in English as ROBERT LENZ & CO PHOTOGRAPHER, with the word SINGAPORE faintly visible on the right side.
Robert Lenz, a renowned foreign photographer, had already undertaken photographic commissions in Bangkok as early as B.E. 2437 (1894 C.E.), as evidenced by advertisements in the Bangkok Times. Later, in B.E. 2439 (1896 C.E.), after His Majesty King Chulalongkorn returned to Bangkok from his journey to Java, Lenz opened a branch of his studio in the capital. It soon became one of the most luxurious and modern photography studios during King Rama V’s reign, acclaimed for its distinguished portraits of the King and other members of the royal family, executed with remarkable artistry.
This original portrait also bears an inscription in the King’s own hand, which reads:
“Chulalongkorn, P.R., for my eldest son Maha Vajiravudh, 16 September, Rattanakosin Era (29th year of the reign) 115.”
The “eldest son” here refers to H.R.H. Crown Prince Maha Vajiravudh, who would later ascend the throne as King Vajiravudh (Rama VI).
It is believed that this portrait was taken shortly after King Rama V’s arrival in Singapore in May, prior to his journey onwards to Java. Supporting evidence can be found in the travel record Rayatang Thiow Jawa Kwa Song Duean (“Two Months’ Journey to Java”), which notes that on Sunday, 17 May, His Majesty went to “sit for a portrait at Mr. Lenz’s” — a detail that corresponds directly with this photographic series.
This attire reflects men’s fashion of the 1890s, in the late Victorian era. The shirt is styled with a stiff imperial collarpaired with a necktie, while the suit is a three-piece lounge suit, a style then gaining popularity among modern young men. Originally worn informally at home as a more relaxed alternative to the formal morning dress or frock coat, the lounge suit became widely adopted for its ease of wear and suitability for travel. In its Victorian form, the jacket extended to the hips with relatively high-set notch lapels. This early lounge suit is recognised as the direct forerunner of the modern suit we wear today.
In his left hand, the King holds a Homburg hat, which was especially popular within European courts and among upper-class gentlemen. The Homburg is distinguished by its central crease and grosgrain ribbon trim. While commonly paired with a lounge suit for day wear, during the Edwardian era it was also worn with the frock coat by diplomats and aristocrats. The ensemble as a whole conveys composure, elegance, and an awareness of international image—balancing tradition with modernity.
The Homburg hat itself originated in the spa town of Bad Homburg, in Germany, a renowned resort destination for European royalty and aristocracy in the 19th century. The style was presented to Albert Edward, Prince of Wales (later King Edward VII of the United Kingdom) during a visit to Bad Homburg in the 1860s as a gift from the German court. On his return to England, the Prince wore the hat in public, instantly popularising it among aristocrats, diplomats, and upper-class gentlemen.
The hat also symbolised the close dynastic ties between the British and German royal families. Queen Victoria herself was of German descent, and many of her children married into German princely houses. Edward VII was fluent in German and closely related to Kaiser Wilhelm II of Germany, his nephew. Thus, the Homburg was more than a gentleman’s accessory—it was a marker of royal kinship, diplomacy, and pan-European identity.
For King Chulalongkorn (Rama V), the choice of the Homburg was therefore not simply a matter of taste but a strategic aesthetic decision, reflecting his diplomatic vision. At a time when “civilisation” was defined by Western standards, Western dress was not merely an imitation of fashion but a statement of Siam’s sovereignty—modern, worldly, and on equal footing with the great powers. Fashion became a language of diplomacy, subtly resisting colonial pressures through the assertion of dignity and international parity.
Historians also view the royal journey to Java in 1896 as a kind of “dress rehearsal” before the King’s first grand European tour in 1897. On this trip, courtiers and members of the royal entourage were required to practice European dress, proper use of attire in ceremonial settings, and Western etiquette, allowing them to become familiar with international protocols. By the time the King and his retinue reached Europe the following year, they were already well-versed in presenting themselves with confidence and elegance in the global arena. This careful preparation ensured that Siam was perceived as a modern, civilised nation, capable of standing alongside the great powers on equal terms.
#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand
