สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้านิภานภดล วิมลประภาวดี กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี
ภาพที่ได้รับการบูรณะด้วยเทคโนโลยี AI นี้ เป็นพระรูปของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้านิภานภดล วิมลประภาวดี กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี (๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๒๙ – ๒๙ มกราคม พ.ศ. ๒๔๗๙) พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่ พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา
ท่ามกลางพระราชธิดาน้อยใหญ่ สมเด็จฯ เจ้าฟ้านิภานภดล ทรงเป็นพระราชธิดาที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรักและทรงสนิทชิดเชื้อที่สุด พระองค์ประสูติเมื่อวันที่ ๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๒๙ เดิมทรงพระนามว่า “พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้านิภานภดล” ต่อมาได้รับการสถาปนาขึ้นเป็น “เจ้าฟ้า” และภายหลังรัชกาลที่ ๖ โปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น “กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี”
ในพระบรมมหาราชวัง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเรียกพระราชธิดาพระองค์นี้ว่า “หญิงเล็กนิภา” ส่วนชาววังเรียกด้วยความรักใคร่ว่า “สมเด็จหญิงน้อย” พระนามที่สะท้อนความอบอุ่นและความผูกพันใกล้ชิด
สิ่งที่ทำให้สมเด็จฯ เจ้าฟ้านิภานภดลทรงมีความพิเศษเหนือพระราชธิดาพระองค์อื่น คือความใกล้ชิดกับพระราชบิดา พระองค์ทรงดำรงตำแหน่ง ราชเลขานุการิณี สนองพระเดชพระคุณในราชกิจสำคัญ พระสติปัญญาและพระปรีชาสามารถเป็นที่พอพระราชหฤทัยอย่างยิ่ง รัชกาลที่ ๕ ทรงโปรดสนทนาและแลกเปลี่ยนความรู้กับพระราชธิดาพระองค์นี้อยู่เสมอ
เมื่อคราวเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ ๒ พ.ศ. ๒๔๕๐ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงมีพระราชหัตถเลขาถึงพระราชธิดาอย่างต่อเนื่อง รวม ๔๓ ฉบับ ความยาวกว่า ๑,๘๕๐ หน้า พระราชหัตถเลขาเหล่านี้ภายหลังได้ถูกรวบรวมเป็น หนังสือ “ไกลบ้าน” ผลงานที่มีความสำคัญยิ่งในวรรณคดีไทยสมัยใหม่ กรมศิลปากรเป็นผู้ครอบครองลิขสิทธิ์และตีพิมพ์เผยแพร่ และได้รับการยกย่องว่าเป็นทั้งบันทึกการเดินทาง วรรณกรรม และเอกสารประวัติศาสตร์ จัดอยู่ใน “หอคอยแห่งเกียรติยศของวรรณคดีไทย” (pantheon of Thai literature)
สำหรับการศึกษาทางประวัติศาสตร์แฟชั่น “ไกลบ้าน” นับเป็น แหล่งข้อมูลปฐมภูมิ ที่สะท้อนให้เห็นการฉลองพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในโอกาสต่าง ๆ อย่างละเอียด ไม่ว่าจะเป็นฉลองพระองค์ในยามเสด็จประพาส หรือในพระราชพิธี ทั้งยังแสดงให้เห็นว่าพระองค์ทรงใช้ เครื่องแต่งกายแบบตะวันตกเป็นกลยุทธ์ทางการเมืองและการทูต เพื่อสร้างภาพลักษณ์ของ “สยามอารยะ” ท่ามกลางกระแสการล่าอาณานิคมในปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๑๙
พระองค์ทรงเข้าใจอย่างลึกซึ้งว่า การแต่งพระองค์แบบยุโรปมิได้เป็นเพียงเรื่องของรสนิยม แต่ยังเป็น เครื่องมือในการสร้างภาพลักษณ์ของชาติ (self-representation) ให้สยามปรากฏแก่สายตานานาประเทศในฐานะรัฐที่ทันสมัยและศิวิไลซ์ ดังนั้น ประโยชน์ของการแต่งพระองค์มิได้อยู่ที่พระเกียรติคุณส่วนพระองค์เท่านั้น หากยังสะท้อนถึงเกียรติภูมิของสยามในเวทีโลกด้วย
สำหรับผมเอง หนังสือ “ไกลบ้าน” เป็นทั้ง ส่วนหนึ่งของ การทบทวนวรรณกรรม และฐานข้อมูลวิจัย ที่สำคัญ ในงานวิจัยระดับปริญญาญาโท ที่ Royal College of Art ในสาขาวิชา History of Design เอก ประวัติศาสตร์แฟชั่นในยุคอาณานิคม และต่อมาผมได้ทำการวิจัยระดับปริญญาเอกในหัวข้อเดียวกันเป็นเวลาอีก ๑ ปีที่ SOAS การบรรยายเกี่ยวกับฉลองพระองค์และเหตุการณ์ที่เดี่ยวข้องกับเครื่องแต่งกายในพระราชหัตถเลขาเหล่านี้ช่วยให้ผมทำความเข้าใจบทบาทของแฟชั่นในฐานะ เครื่องมือทางการเมือง การทูต และการสร้างภาพลักษณ์ของชาติ ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๑๙ ได้อย่างชัดเจน
“ไกลบ้าน” จึงไม่เพียงแต่เป็นบันทึกความสัมพันธ์อันอบอุ่นระหว่างพระราชบิดากับพระราชธิดาอย่างสมเด็จฯ เจ้าฟ้านิภานภดล หากยังเป็นเอกสารที่เปิดให้เห็นพลวัตของแฟชั่น อำนาจ และการเมืองระหว่างประเทศของสยามในยุคสมัยแห่งการเปลี่ยนผ่านได้อย่างสมบูรณ์ที่สุดฉบับหนึ่ง
ภายหลังการสวรรคตของพระราชบิดา สมเด็จฯ เจ้าฟ้านิภานภดลทรงก่อตั้ง โรงเรียนนิภาคาร และทรงดำรงตำแหน่งทั้งผู้บริหารและอาจารย์ เพื่อเปิดโอกาสทางการศึกษาแก่สตรีไทย แต่พระชนมชีพของพระองค์ก็มิได้ราบรื่น ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ พระองค์เสด็จลี้ภัยไปยังเมืองบันดุง ประเทศอินโดนีเซีย และสิ้นพระชนม์ ณ ที่นั้น เมื่อวันที่ ๒๙ มกราคม พ.ศ. ๒๔๗๘ สิริรวมพระชันษา ๔๙ ปี
สมเด็จฯ เจ้าฟ้านิภานภดลจึงทรงได้รับการจดจำในฐานะ “พระราชธิดาคู่พระทัย” ของรัชกาลที่ ๕ และยังทรงเป็นสัญลักษณ์แห่งพระสติปัญญา ความจงรักภักดี และพระวิริยะอุตสาหะในการส่งเสริมการศึกษาสตรีไทย ขณะเดียวกัน “ไกลบ้าน” ที่ทรงเกี่ยวเนื่องกับพระองค์ก็ยังคงได้รับการยกย่องให้เป็นผลงานวรรณกรรมชั้นครู ทั้งในมิติของความสัมพันธ์ครอบครัว วรรณคดี และในฐานะหลักฐานการเมืองวัฒนธรรมที่แสดงให้เห็นบทบาทของแฟชั่นในการธำรงเอกราชของสยามตราบจนปัจจุบัน
This AI-restored image depicts Princess Nibha Nobhadol, Princess of Uthong (Somdet Phra Chao Boromwongse Ther Chao Fa Nibha Nobhadol Vimolprabhavadi, Krommakhun Uthongkhet Khattiyanari; Thai: สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้านิภานภดล วิมลประภาวดี กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี) (4 December 1886 – 29 January 1935), a daughter of King Chulalongkorn (Rama V) (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) and Princess Saisavali Bhiromya, Princess Suddhasininat Piyamaharaj Padivarada (พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา).
Among the many daughters of King Chulalongkorn, Princess Nibha Nobhadol was the one he loved and trusted most dearly. She was born on 4 December 1886, first titled “Phra Ong Chao Nibha Nobhadol” (พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้านิภานภดล). She was later elevated to the rank of Chao Fa (เจ้าฟ้า), and during the reign of King Vajiravudh (Rama VI) she was granted the title Princess of Uthong.
Within the Grand Palace, King Chulalongkorn affectionately called her “Ying Lek Nipa” (หญิงเล็กนิภา), while palace attendants fondly referred to her as “Somdet Ying Noi” (สมเด็จหญิงน้อย), names that reveal the warmth and intimacy of their bond.
What set her apart from her royal sisters was her exceptional closeness to her father. She served as his Royal Secretary(ราชเลขานุการิณี), assisting him in important state affairs. Her intelligence and abilities pleased the King greatly, and he enjoyed engaging her in discussions on knowledge, literature, and world affairs.
During his second European tour in 1907, King Chulalongkorn wrote her a series of letters—43 in total, spanning more than 1,850 pages. These were later compiled into the book “Klai Baan” (ไกลบ้าน, Far from Home), one of the most significant works of modern Thai literature. The Fine Arts Department of Thailand currently holds the copyright and oversees publication. The book is celebrated as travel writing, literature, and historical record all at once, and is recognised as part of the pantheon of Thai literature.
For the study of fashion history, Klai Baan is an invaluable primary source. The King described in detail his attire for different occasions—whether while travelling or in royal ceremonies. These descriptions reveal that Western dress was not merely a matter of taste, but a political and diplomatic strategy, used to present the image of a “civilised Siam” amidst the pressures of late 19th-century colonial expansion.
The King understood profoundly that adopting European attire was a tool of national self-representation, enabling Siam to appear before the world as a modern and civilised nation. Thus, the benefit of dressing in European style went beyond his personal reputation; it reflected the prestige and sovereignty of Siam on the global stage.
For myself, Klai Baan has been both an essential literature review source and research database in my academic journey. It formed part of my MA in History of Design at the Royal College of Art (2015), where I specialised in the history of fashion during the colonial period, and continued to inform my year of doctoral research at SOAS. The letters’ descriptions of attire and the occasions connected to dress have helped me understand fashion’s role as a political tool, a diplomatic instrument, and a means of national self-representation in late 19th-century Siam.
Thus, Klai Baan is not only a record of the tender bond between father and daughter—between King Chulalongkorn and Princess Nibha Nobhadol—but also a document that reveals the dynamic interplay of fashion, power, and international politics during a pivotal period of Siam’s transformation.
After her father’s death, Princess Nibha Nobhadol established the Nibha-Karn School (โรงเรียนนิภาคาร), serving as both principal and teacher to advance women’s education in Thailand. Yet her life was also marked by the turbulence of political change. Following the Siamese Revolution of 1932, she went into exile in Bandung, Indonesia, where she passed away on 29 January 1935, at the age of 49.
She is remembered not only as the “favourite daughter” of King Chulalongkorn but also as a symbol of intellect, loyalty, and devotion to women’s education. At the same time, Klai Baan, so closely connected with her, continues to be regarded as a literary masterpiece—both a personal chronicle and a cultural testimony to the role of fashion in defending Siam’s independence and modern identity.
#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO#digitalfashion
