ท้าววนิดาพิจาริณี (บาง สนิทวงศ์ ณ อยุธยา)
ภาพท้าววนิดาพิจาริณีฉายร่วมกับสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และหม่อมหลวงบัว กิติยากร ในวันรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า เมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๓ (ค.ศ. 1950)
ท้าววนิดาพิจาริณี (บาง สนิทวงศ์ ณ อยุธยา)
ภาพที่ได้รับการบูรณะและสร้างสรรค์ด้วยเทคโนโลยี AI ชุดนี้ คือภาพของท้าววนิดาพิจาริณี มีนามเดิมว่า บาง สนิทวงศ์ ณ อยุธยา
ท้าววนิดาพิจาริณี มีนามเดิมว่า บาง สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุญธร; ๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๒๙ (ค.ศ. 1886) – ๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๑๓ (ค.ศ. 1970)) บ้างเรียกว่าหม่อมบาง เป็นอนุภรรยาของเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ (หม่อมราชวงศ์สท้าน สนิทวงศ์) เป็นพระอัยยิกาฝ่ายพระชนนีของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และเป็นพระปัยยิกาฝ่ายพระราชชนนีของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
ท้าววนิดาพิจาริณีเกิดเมื่อวันที่ ๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๒๙ (ค.ศ. 1886) เป็นบุตรคนที่สามจากทั้งหมดห้าคนของนายรวย บุญธร กับนางแหว (สกุลเดิม ณ บางช้าง) มารดาของนายรวยเป็นสตรีจากสกุลบุณยรัตพันธุ์ ซึ่งมีบรรพชนเป็นพราหมณ์พฤฒิบาศ รับราชการในกรมวังมาแต่ครั้งกรุงเก่า ในวัยเยาว์ นายรวยเคยสนองพระเดชพระคุณเป็นจางวางในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูบดีราชหฤทัย ซึ่งมีเจ้าจอมมารดามาจากสกุลบุณยรัตพันธุ์ และทรงรับนายรวยไว้เป็นบุตรบุญธรรม ส่วนนางแหวเป็นราชินิกุล ณ บางช้าง เป็นบุตรีของนายทัด หลานสาวของจางวางด้วงในกรมพระพิพิธโภคภูเบนทร โดยนายทัดเป็นน้องชายของหม่อมแย้มในกรมหลวงวงศาธิราชสนิท สืบเชื้อสายจากท่านยายเจ้ามุข พี่สาวของพระชนกทอง พระราชชนกของสมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี
ท้าววนิดาพิจาริณีมีพี่น้องร่วมบิดามารดา ได้แก่ ไหว หวั่น เชียงเมี่ยง และม่อย โดยหวั่น เศวตะทัต ผู้เป็นพี่สาว สมรสกับขุนญาณอักษรนิติ (ผล เศวตะทัต) มีบุตรสาวหนึ่งคนชื่ออุบะ ซึ่งต่อมาเข้าเป็นอนุภรรยาของเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์อีกคนหนึ่ง ท้าววนิดาพิจาริณีมีอุปนิสัยสงบเสงี่ยมตามแบบกุลสตรีไทยโบราณ และมีความสามารถด้านการปรุงอาหารอย่างดี
ท้าววนิดาพิจาริณีเข้าเป็นภรรยาของเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ (หม่อมราชวงศ์สท้าน สนิทวงศ์) ซึ่งท้าววนิดาพิจาริณีมีศักดิ์เป็นลูกผู้น้องของสามี ทั้งสองมีบุตรธิดารวมสี่คน ได้แก่ หม่อมหลวงสงบ สนิทวงศ์ ซึ่งถึงแก่กรรมตั้งแต่วัยเยาว์, หม่อมหลวงบัว กิติยากร (๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๒ (ค.ศ. 1909) – ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๒ (ค.ศ. 1999)) ผู้เป็นพระชนนีในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง, พลโท นายแพทย์ หม่อมหลวงจินดา สนิทวงศ์ (๒๖ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๕๙ (ค.ศ. 1916) – ๒๔ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๓๐ (ค.ศ. 1987)), และท่านผู้หญิงมณีรัตน์ บุนนาค (๒๓ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๖๕ (ค.ศ. 1922) – ๒๓ เมษายน พ.ศ. ๒๕๔๓ (ค.ศ. 2000))
ท้าววนิดาพิจาริณีและเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์เป็น ผู้ดูแลอภิบาล สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อทรงมีพระชันษาเพียง ๓ เดือน ในระหว่าง พ.ศ. ๒๔๗๕–๒๔๗๗ (ค.ศ. 1932–1934) ขณะที่หม่อมหลวงบัว กิติยากร ต้องติดตามหม่อมเจ้านักขัตรมงคล กิติยากร ไปปฏิบัติราชการในตำแหน่งเลขานุการเอก ณ สถานเอกอัครราชทูตไทย กรุงวอชิงตัน สหรัฐอเมริกา หลังเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ถึงแก่อสัญกรรม ท้าววนิดาพิจาริณีอาศัยอยู่ที่บ้านถนนพระราม ๖ ต่อมาในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองได้ย้ายไปวังเทเวศร์ ก่อนย้ายไปอาศัยกับหม่อมหลวงจินดาที่บางซ่อน แต่เมื่อบ้านถูกระเบิดจากภัยสงครามจึงกลับมายังวังเทเวศร์อีกครั้ง และในช่วงบั้นปลายชีวิตได้ไปพักอาศัยกับครอบครัวของท่านผู้หญิงมณีรัตน์ที่ตำบลหลักสี่ อำเภอบางเขน จังหวัดพระนคร
ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “ท้าววนิดาพิจาริณี” เมื่อวันที่ ๒๕ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๓ (ค.ศ. 1950) นับเป็นการสถาปนาบรรดาศักดิ์ชั้นท้าวนางสำหรับข้าราชสำนักฝ่ายในตามโบราณราชประเพณีเป็นครั้งสุดท้าย
ท้าววนิดาพิจาริณีเข้ารักษาตัวด้วยอาการปอดบวมและหัวใจวายตั้งแต่วันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๓ (ค.ศ. 1970) กระทั่งถึงแก่อนิจกรรมเมื่อเวลา ๐๑.๑๙ น. ของวันที่ ๒ มีนาคม ปีเดียวกัน ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี เสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานน้ำอาบศพ และโปรดเกล้าฯ พระราชทานโกศไม้สิบสองพร้อมเครื่องประกอบอิสริยยศ ตั้งศพ ณ ศาลาบัณณรศภาค วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร และพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ ๓๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๑๓ (ค.ศ. 1970) ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร
ในส่วนของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ท้าววนิดาพิจาริณีได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ ๒ ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ฝ่ายใน) เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๓ (ค.ศ. 1950) และเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๙ ชั้นที่ ๓ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๖ (ค.ศ. 1953)
ในคอลเลกชันภาพ AI ชุดนี้ประกอบด้วยภาพสำคัญสามภาพ ได้แก่ ภาพแรกคือ ท้าววนิดาพิจาริณีอยู่กลางภาพ ขนาบข้างด้วยหม่อมหลวงบัว กิติยากร ทางขวา และพลโท นายแพทย์ หม่อมหลวงจินดา สนิทวงศ์ ทางซ้าย
ภาพที่สองคือภาพท้าววนิดาพิจาริณีฉายร่วมกับสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และหม่อมหลวงบัว กิติยากร ในวันรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า เมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๓ (ค.ศ. 1950) ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่สะท้อนความภาคภูมิใจของราชสกุลและความผูกพันระหว่างสามชั่วอายุคน
ภาพที่สามคือภาพ “๔ รุ่น” ซึ่งสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินพร้อมสมเด็จพระเจ้าลูกเธอและสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอทั้งสี่พระองค์ และหม่อมหลวงบัว กิติยากร พระมารดา ไปเยี่ยมท้าววนิดาพิจาริณี ผู้เลี้ยงดูสมเด็จฯ เมื่อครั้งทรงพระเยาว์ในช่วงที่พระบิดาและพระมารดาทรงปฏิบัติราชการอยู่ต่างประเทศ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าวชิราลงกรณได้มีพระดำรัสถึงท่านทวดว่า “ถ้าไม่มีคุณทวด ก็ไม่มีคุณยาย ถ้าไม่มีคุณยาย ก็ไม่มีสมเด็จแม่” เป็นถ้อยคำที่สะท้อนสายสัมพันธ์อันลึกซึ้งของสตรีสามชั่วอายุคนในราชสกุลกิติยากร และแสดงให้เห็นถึงบทบาทที่สำคัญของท้าววนิดาพิจาริณีในฐานะ ผู้ดูแลอภิบาล สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อยังทรงพระเยาว์
________________________
Thao Vanidabhijarini (Bang Snidvongs na Ayudhya)
The restored AI-enhanced images in this collection depict Thao Vanidabhijarini (บาง สนิทวงศ์ ณ อยุธยา). She was born Bang Snidvongs na Ayudhya (original family name Boonthorn; 4 February 2429 BE / 1886 CE – 2 March 2513 BE / 1970 CE). Sometimes referred to simply as “Mom Bang,” she became a minor consort of Chao Phraya Wongsanupraphat (Mom Rajawongse Sathan Snidvongs). She is historically recognized as the maternal grandmother (on the mother’s side) of Queen Sirikit of Thailand, and also as the maternal great-grandmother (on the mother’s side) of King Vajiralongkorn.
She was born on 4 February 2429 BE (1886 CE), the third of five children of Mr. Ruay Boonthorn and Mrs. Waew (née Na Bangchang). Her father’s family came from the Boonyaratpant clan, a lineage of Brahmin-Khrut families with a tradition of serving in the royal court since the Ayutthaya period. In his youth, Mr. Ruay served as a “Jangwang” (a mid-ranking court official) under a senior member of the royal house. Her mother, Mrs. Waew, was from the Na Bangchang lineage — her family also had court ties going back several generations.
Thao Vanidabhijarini had siblings named Wai, Wan, Chiang Mieng, and Moi. Her elder sister Wan (then Sivatthat surname) married Khun Yan Aksornnithi (Phon Sivatthat) and had a daughter named Uba, who later entered the service of Chao Phraya Wongsanupraphat as another of his consorts. Thao Vanidabhijarini was known for her quiet and modest demeanour, following the ideals of traditional Thai gentlewomanhood, and she was reputed to prepare excellent Thai cuisine.
Thao Vanidabhijarini became a consort of Chao Phraya Wongsanupraphat (Mom Rajawongse Sathan Snidvongs), though she was formally considered his junior by birth. Together they had four children: their eldest, Mom Luang Sangop Snidvongs, who died in childhood; their daughter, Mom Luang Bua Kitiyakara (25 November 2452 BE / 1909 – 19 September 2542 BE / 1999), who later became the mother of Queen Sirikit; their son, Lieutenant General Dr. Mom Luang Jinda Snidvongs (26 August 2459 BE / 1916 – 24 October 2530 BE / 1987); and a youngest daughter, Thanpuying Manee-rat Bunnag (23 June 2465 BE / 1922 – 23 April 2543 BE / 2000).
After the birth of Mom Luang Bua, and as her husband’s career advanced, Thao Vanidabhijarini and her husband raised the newborn — the future Queen Sirikit — from when she was only three months old, until her mother and father needed to leave for foreign service (during 2475–2477 BE / 1932–1934 CE).
Following the death of Chao Phraya Wongsanupraphat, Thao Vanidabhijarini lived at a house on Phra Ram 6 Road. During the Second World War she relocated to Deves Palace (Wang Deves), later lived with her son Mom Luang Jinda at Bang Son, and after their home was bombed she returned to Deves Palace. In her later years she stayed with her youngest daughter’s family in Lak Si District, Bang Khen, near Bangkok.
In the reign of His Majesty King Bhumibol Adulyadej, she was granted the noble title Thao Vanidabhijarini on 25 April 2493 BE (1950 CE) — making her the last woman elevated to the rank of “Thao Nang” (a traditional title for court ladies).
She was admitted to hospital on 20 February 2513 BE (1970 CE) with pneumonia and heart failure, and passed away at 01:19 on 2 March 2513 BE (1970 CE) at Chulalongkorn Hospital. Upon her death, His Majesty the King, Her Majesty Queen Sirikit, and Her Majesty the Queen Mother graciously attended and bestowed royal honours: she was laid in state at the Ban Norasapak Pavilion, Wat Benjamabophit Dusitvanaram, and her cremation was held on 30 March 2513 BE (1970 CE) at the royal crematorium in front of the Phlapphla Isariya Pavilion, Wat Thepsirin.
Her royal decorations include the Order of Chula Chom Klao, Second Class, special distinction (for ladies-in-waiting) conferred in 2493 BE (1950 CE), and the Ratanabhorn Medal (third class) in 2496 BE (1953 CE).
This AI-photo collection comprises three significant images:
Image 1: A “Generations portrait” showing Thao Vanidabhijarini in the centre, flanked on the right by Mom Luang Bua Kitiyakara (her daughter), and on the left by Lieutenant General Dr. Mom Luang Jinda Snidvongs (her son). This photograph captures three generations of the Snidvongs / Kitiyakara lineage, which later produced Queen Sirikit and King Vajiralongkorn. It reflects the family’s lineage and close bonds.
Image 2: Thao Vanidabhijarini pictured together with Queen Sirikit and her daughter Mom Luang Bua Kitiyakara on the occasion of receiving royal honours. The image dates to 26 April 2493 BE (1950 CE), when she was granted the title Thao.
Image 3: A “four-generation” portrait. Queen Sirikit, accompanied by her daughters and her mother Mom Luang Bua Kitiyakara, visits Thao Vanidabhijarini — the woman who cared for and raised the future queen during her infancy, while her parents were abroad on royal diplomatic service. In this context, Queen Sirikit’s child — one of the younger generation — reportedly said: “If we did not have our great-grandmother, we would not have our grandmother; and if we did not have our grandmother, we would not have our mother.” This phrase beautifully encapsulates deep familial bonds across generations, and underscores the vital role of Thao Vanidabhijarini as the caretaker-guardian (“ผู้ดูแลอภิบาล”) of Queen Sirikit in her early years.
เรียนเชิญกด Subscribe ได้ที่ลิงก์นี้ครับ เพื่อร่วมติดตามงานสร้างสรรค์ต้นฉบับ งานวิจัยประวัติศาสตร์แฟชั่น และผลงานอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมด้วยเทคโนโลยี AI ของ AI Fashion Lab, London ซึ่งมุ่งตีความอดีตผ่านมิติใหม่ของการบูรณะภาพ การสร้างสรรค์ภาพ และการเล่าเรื่องด้วยศิลปะเชิงดิจิทัล 🔗 https://www.facebook.com/aifashionlab/subscribe/
#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO
