ศิราภรณ์แบบบองโด (Bandeau) และการปรับใช้ในแฟชั่นของราชสำนักสยาม (ตอนที่ 1)

ศิราภรณ์แบบบองโด (Bandeau) และการปรับใช้ในแฟชั่นของราชสำนักสยาม

ภาพที่สร้างสรรค์ด้วยการเทรนโมเดล AI คอลเลกชันนี้ สะท้อนถึงช่วงการเปลี่ยนแปลงของแฟชั่นสตรีในสยามจากสมัยรัชกาลที่ ๕ สู่รัชกาลที่ ๖ โดยในคอลเลกชันนี้ผมออกแบบให้แฟชั่นเป็นสไตล์ Late Edwardian และ Early Teens ซึ่งอยู่ในช่วงรัชกาลที่ ๖ ตอนกลาง เราสามารถสังเกตแฟชั่นสไตล์ Early Teens ได้จากเสื้อลูกไม้คอต่ำแบบตะวันตก แขนเสื้อที่สั้นขึ้นมาอยู่ประมาณใต้ข้อศอก และมักเป็นแขนเสื้อที่กว้างหรือมีระบาย ตลอดจนเครื่องประดับสไตล์ Art Nouveau ที่เต็มไปด้วยลวดลายและความอ่อนช้อยของดอกไม้และเถาวัลย์ และสิ่งหนึ่งที่ถือเป็น signature ของแฟชั่นในยุคนี้คือที่คาดหน้าผาก หรือสายคาดศีรษะ หรือที่เรียกว่า “บองโด (Bandeau)” ซึ่งทำจากวัสดุหลากหลาย ตั้งแต่ริบบิ้นที่เรียบง่าย ไปจนถึงงานเครื่องเพชรและอัญมณีมีค่า

ต้นกำเนิดของบองโดในยุโรป

บองโด (Bandeau) เป็นศิราภรณ์ประเภทสายคาดศีรษะหรือที่คาดผม ซึ่งมีประวัติศาสตร์ยาวนานในยุโรป เริ่มปรากฏครั้งแรกในอิตาลีสมัยยุคกลางและสมัยเรอเนสซองส์ และกลับมาได้รับความนิยมอีกครั้งในช่วงยุครีเจนซีและจอร์เจียน (ราว ค.ศ. 1825–1835) โดยนิยมทำเป็นเส้นเรียงอัญมณีหรือมุก คาดผ่านหน้าผาก และมัดหรือใช้กิ๊บเหน็บไว้ที่ด้านหลังของทรงผม ช่วงแรกมักใช้ริบบิ้น แต่ต่อมาก็พัฒนาเป็นการออกแบบด้วยโลหะและอัญมณีมีค่าในรูปแบบที่ใกล้เคียงกับเทียร่า (tiara)

เมื่อเข้าสู่สมัยเอ็ดเวิร์เดียน (ราว ค.ศ. 1901–1910 หรือสมัยรัชกาลที่ ๕ ตอนปลาย) บองโดได้ถูกยกระดับให้วิจิตรบรรจงยิ่งขึ้น คาร์เทียร์ (Cartier) และบุชเชอรอง (Boucheron) ต่างผลิตบองโดประดับเพชรและมุกในรูปแบบที่อ่อนช้อยคล้ายโบ ริบบิ้น หรือมาลัยดอกไม้ สอดคล้องกับลักษณะของเครื่องประดับสไตล์เอ็ดเวิร์เดียนที่เน้นความอ่อนหวานและพลิ้วไหว ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปะอาร์ตนูโว (Art Nouveau) แม้ว่าในช่วงแรกบองโดจะยังไม่โดดเด่นเทียบเทียร่า แต่ภายหลังในสมัยอาร์ตเดโค (ทศวรรษ 1920, สมัยรัชกาลที่ ๖) บองโดได้กลายเป็นสัญลักษณ์แฟชั่นของยุคสมัยนั้น

บองโดในสยาม: จากอิทธิพลยุโรปสู่ราชสำนักสยาม

บองโดเริ่มเข้าสู่ราชสำนักสยามในช่วงปลายรัชกาลที่ ๕ (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, ครองราชย์ พ.ศ. ๒๔๑๑–๒๔๕๓) และเป็นที่นิยมอย่างมากในสมัยรัชกาลที่ ๖ (พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พ.ศ. ๒๔๕๓–๒๔๖๘) เมื่อสตรีชั้นสูงทั้งเจ้านายฝ่ายใน พระภรรยาเจ้า และสตรีชั้นสูงในราชสำนัก เริ่มรับแบบการแต่งกายตะวันตกสำหรับงานพระราชพิธีและงานสังคมชั้นสูง เพื่อสะท้อนถึงความเป็นสมัยใหม่ของสยามและการมีส่วนร่วมในวัฒนธรรมสากล

บองโดในราชสำนักสยามมักปรากฏร่วมกับทรงผมสไตล์เอ็ดเวิร์เดียน ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากทรงผมสไตล์รอคโคโคแบบ “A La Pompadour” หรือที่เรียกในภาษาญี่ปุ่นว่า “โซขุฮัตสึ” (束髪) วิธีการทำผมทรงนี้คือการเกล้าผมสูงและตีให้พองด้านข้างและด้านบน พร้อมทั้งมีมวยผมด้านหลังศีรษะ ซึ่งเหมาะแก่การคาดบองโด มีทั้งแบบที่ทำจากอัญมณีหรือมุกที่เรียบหรู และแบบผ้าซาตินหรือผ้าลูกไม้ เพื่อเสริมให้เข้ากับเสื้อลูกไม้หรือเสื้อแพรคอต่ำและแขนสามส่วน ซึ่งเป็นแฟชั่นนิยมของสตรีชั้นสูงในยุคนั้น พร้อมทั้งเครื่องประดับตะวันตก เช่น ช็อกเกอร์ สร้อยมุกยาว และเข็มกลัด

ภาพแฟชั่น AI Collection นี้ แสดงให้เห็นสตรีชั้นสูงสวมบองโดประดับเพชร มุก หรืออัญมณีอย่างสง่างาม เข้าคู่กับเสื้อลูกไม้และเครื่องประดับจากยุโรปที่มีลักษณะเป็นโบและมาลัยดอกไม้ ทำให้เห็นถึงการผสมผสานของความหรูหราสไตล์เอ็ดเวิร์เดียนกับรสนิยมสยามได้อย่างลงตัว

ความต่อเนื่องสู่ทศวรรษ 1920 และสมัยรัชกาลที่ ๗

ความนิยมในบองโดมิได้สิ้นสุดลงพร้อมสมัยเอ็ดเวิร์เดียน ตรงกันข้าม ในทศวรรษ 1920 บองโดกลับกลายเป็นแฟชั่นที่โดดเด่นอย่างยิ่งในยุคอาร์ตเดโค และยังคงได้รับความนิยมในสยามด้วย จากที่เคยใช้คู่กับผมเกล้าสูงในสมัยก่อน บองโดกลับเข้ากันได้อย่างลงตัวกับทรงผมบ็อบสั้น ซึ่งเริ่มเป็นที่นิยมในหมู่เจ้านายสตรีและสตรีชั้นสูงในช่วงรัชกาลที่ ๖ ตอนปลาย ต่อเนื่องไปจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๗ ตอนต้น (พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว, พ.ศ. ๒๔๖๘–๒๔๗๗)

บองโด เครื่องประดับ และความเป็นสมัยใหม่ของสยาม

บองโดมิได้เป็นเพียงเครื่องประดับศีรษะ แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความทันสมัย ความเป็นสากล และสถานะทางสังคม ในคอลเลกชันก่อนหน้านี้ ผมได้นำเสนอภาพถ่ายต้นฉบับลงสีของเจ้านายฝ่ายในและพระภรรยาเจ้า ซึ่งเป็นแฟชั่นในแบบเดียวกัน ในภาพเหล่านั้นมีบองโดปรากฏควบคู่กับช็อกเกอร์ สร้อยมุกยาว และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่าง ๆ แสดงให้เห็นถึงการผสมผสานระหว่างความสง่างามแบบสยามกับแฟชั่นแบบสากล และภาพเหล่านั้นได้กลายมาเป็นดาต้าเซ็ตในการฝึกฝนโมเดล AI สำหรับคอลเลกชันนี้

The Bandeau and Its Adaptation in Siamese Court Fashion

This AI-trained image collection reflects the transitional phase of women’s fashion in Siam from the reign of King Chulalongkorn (Rama V) to King Vajiravudh (Rama VI). In this collection, I designed the fashion in the style of the Late Edwardian and Early Teens periods, corresponding to the mid-reign of Rama VI. Early Teens fashion can be observed in the low-necked lace blouses of Western influence, sleeves shortened to just below the elbow—often wide or ruffled—and Art Nouveau jewellery full of floral and vine motifs. One of the defining signatures of this era was the headband or forehead band, known as the “bandeau”, which could be made from a wide range of materials, from simple ribbons to lavish creations of diamonds and precious stones.

Origins of the Bandeau in Europe

The bandeau is a form of head ornament—a narrow band worn across the forehead or around the head—with a long history in Europe. It first appeared in Italy during the Middle Ages and the Renaissance, and re-emerged in popularity during the Regency and Georgian periods (c. 1825–1835). These early bandeaux were often composed of rows of gemstones or pearls worn across the forehead, fastened with pins at the back of the hair. Initially made of ribbon, they later evolved into designs of precious metals and gemstones, approaching the style of the tiara.

In the Edwardian period (c. 1901–1910, or the late reign of Rama V), the bandeau became increasingly ornate. Cartier and Boucheron produced bandeaux in diamonds and pearls shaped like bows, ribbons, or floral garlands, in keeping with Edwardian jewellery aesthetics, which emphasised delicacy, fluidity, and the influence of Art Nouveau. While in its early revival the bandeau was less prominent than the tiara, by the Art Deco period (1920s, in the reign of Rama VI) it had become one of the defining fashion symbols of the age.

The Bandeau in Siam: From European Influence to Court Fashion

The bandeau entered the Siamese court in the late reign of Rama V (King Chulalongkorn, r. 1868–1910) and became highly fashionable during the reign of Rama VI (King Vajiravudh, 1910–1925). Elite women—including inner-court princesses, royal consorts, and ladies of the court—adopted Western dress for state ceremonies and high-society occasions, reflecting Siam’s modernity and engagement with global culture.

In the Siamese court, the bandeau was often paired with Edwardian hairstyles inspired by Rococo “à la Pompadour” coiffures, or the Japanese “sokuhatsu” (束髪). This style involved lifting the hair high, puffing it at the sides and crown, and often arranging a bun at the back—perfect for framing a bandeau. Variants included jewelled or pearl-set bandeaux of refined luxury, as well as satin or lace versions to complement lace gowns or three-quarter-sleeved blouses, then in vogue among Siamese noblewomen. Western jewellery such as chokers, long pearl strands, and brooches were frequently worn alongside.

This AI fashion collection presents images of Siamese noblewomen adorned with bandeaux set with diamonds, pearls, or gemstones, harmonising with lace blouses and European jewellery in bow and garland motifs. These portraits show the seamless blend of Edwardian opulence with Siamese taste.

Continuity into the 1920s and the Reign of Rama VII

The popularity of the bandeau did not end with the Edwardian era. On the contrary, in the 1920s it became one of the most striking symbols of the Art Deco age and remained fashionable in Siam. From its earlier pairing with high coiffures, it now perfectly complemented the short bobbed hairstyles that spread among Siamese princesses and elite women during the late reign of Rama VI, continuing into the early reign of Rama VII (King Prajadhipok, 1925–1935).

The Bandeau, Jewellery, and Siamese Modernity

The bandeau was not merely a head ornament; it was a symbol of modernity, cosmopolitanism, and social status. In my earlier collection, I presented colourised archival photographs of inner-court princesses and royal consorts wearing similar fashions. In those images, the bandeau appeared alongside chokers, long pearl necklaces, and royal decorations, illustrating the union of Siamese elegance with international fashion. Those photographs also became part of the dataset used to train the AI model for this collection.

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #thailand #UNESCO